Andvari

Årgang

Andvari - 01.06.1966, Side 110

Andvari - 01.06.1966, Side 110
108 ÞORVALDUR SÆMUNDSSON ANDVARI V Mörgum lesendum íslendingasagna hefur orðið hugstæð frásögnin af skáld- unum Gunnlaugi ormstungu Illugasyni frá Gilsbakha í Hvítársíðu og Hrafni Ön- undarsyni frá Mosfelli og konunni, er þeir unnu báðir, Helgu hinni fögru Þorsteins- dóttur frá Borg á Mýrum. Sú ástarsaga mun vera einna frægust í íslenzkum bók- menntum, og hafa þó mörg skáld bæði fyrr og síðar gert líku efni dágóð skil. Báðir voru þeir garpar, glæsimenni og skáld góð. Sagan lýsir Gunnlaugi svo: „Svá er sagt frá Gunnlaugi, at hann var snemmendis bráðgerr, mikill ok sterkr, ljósjarpur á hár, ok fór allvel, svarteygr ok nökkut nefljótr ok skapfellingr í and- liti, miðmjór ok herðimikill, kominn á sik manna bezt, hávaðamaðr mikill í öllu skaplyndi ok framgjarn snemmendis ok við allt óvæginn ok harðr ok skáld mikit ok heldr níðskár ok kallaðr Gunnlaugr ormstunga." Hrafni er svo lýst, að hann hafi verið „mikill maðr og sterkr, manna sjáligastr ok skáld gott," en auðséð er, að höfundur sögunnar gerir hlut Gunnlaugs meiri og dregur því mynd hans skýrari dráttum en Hrafns. Er og einkar eftirminnileg skapgerðarlýsing höfundarins á þeim skáldunum, er þau stóðu frammi fyrir Ólafi Eiríkssy ni Svíakonungi og fluttu honum kvæði sín. En sá atburður varð upphaf óvináttu þeirra og síðar hörmu- legra æviloka. Um ‘Helgu hina fögru kemst höfundur sögunnar svo að orði: „Helga var svá fögr, at þat er sögn fróðra manna, at hon hafi fegrst kona verit á Islandi. Hár hennar var svá mikit, at þat mátti hylja Iiana alla, ok svá fagrt sem gull barit, ok engi kostr þótti þá þvílíkr sem Helga in fagra i öllum Borgar- firði ok víðara annars staðar." Þegar Gunnlaugur var átján vetra, reið hann eitt sinn norður að Ási í Vatns- dal ásamt öðrum manni, Þorkeli svarta. I þeirri för kvað Gunnlaugur sína fyrstu vísu, sem sagan greinir. Um það segir svo í Gunnlaugs sögu: „Ok er þeir riðu norðan, gistu þeir í Grímstungum at auðigs bónda, er þar bjó. Ok um morgininn tók smalamaðr hest Gunnlaugs, ok var þá sveittr mjök, er þeir fengu. Gunnlaugr laust smalamann- inn í óvit. Bóndi vildi eigi svá búit hafa ok beiddi bóta fyrir. Gunnlaugr bauð at gjalda bónda mörk. Bónda þótti þat of lítit. Gunnlaugr kvað vísu: Mörk bauðk mundangs sterkum manni, tyggja ranna. Grásíma skaltu góma glóðspýtis þat nýta. Iðrask munt, ef yðrum allráðr flóða ór sjóði lætr eyðanda líða linns samlagar kindar. Merking vísunnar er: Eg bauð meðalsterkum manni, hinum heimaríka bónda, mörk. Þú skalt þiggja þetta silfur hins blóðuga (smala)-manns. Þú rnunt iðrast, ef þú lætur að sjálfráðu fjársjóð þennan ganga þér úr greipum. Þessi var sætt þeira, sem Gunnlaugr bauð, ok riðu þeir suðr heim við svá búit.“ Hér kemur fram ofstopi og óvægni hins unga hávaðamanns í samskiptum hans og bóndans. Þessi illi eiginleiki fylgdi Gunn- laugi æ síðan, þar til sverð hins helsærða Hrafns klauf höfuðskel hans austur á Dinganesi í Noregi og þeir garparnir féllu fyrir höggum hvors annars. Þar ineð hafði líka rætzt frægasta draumspá sem íslenzk- ar bókmenntir greina. VI Sjálfsagt þætti bókmenntaunnendum skemmtilegt, ef höfundur Sturlunga sögu hefði fest á skinn fyrstu vísu Snorra
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.