Andvari

Volume

Andvari - 01.06.1966, Page 122

Andvari - 01.06.1966, Page 122
120 KRISTMANN GUÐMUNDSSON ANDVARI innsæi, tilfinningu og trú. Hann segir svo í einni af bókum sínum: International- isme er ingen ting, den er bare omgangs- tone. Men et folk er noget andet, det er sydende som en stor og dunkel ode. Det skrider frem i blinde. Og derfor er det som trenges, den indre fasthed, fortsettelse, kjerne.” Og að þessum kjarna er hann ávallt að leita í skáldverkum sínum. Hann er alltaf að hlusta eftir „óðu” ættliðanna, leita að hinni dularfullu einingu þeirra og upprunans aftan úr grárri fortíð. Þess- ara launhelgu dóma leitar hann fyrst og fremst hjá bændum í hinum afskekktari byggðum, ekki hvað sízt í Setesdal. Æskuár hans þar, meðan lífið í dalnum hafði enn á sér miðaldablæ, hafði geysi- mikla þýðingu fyrir allt hans ævistarf. í greininni „Setesdal", er hann skrifaði 1898, lýsir hann fyrstu kynnum sínum af héraðinu. Hann lærði mállýzku þess á undrastuttum tíma og talaÖi hana alla jafna, svo aÖ foreldrar hans áttu ósjaldan örðugt með að skilja hann. Hann kynntist mjög fljótt fólkinu í dalnum, samdi sig jafnvel að siðum þess, fylgdist með því í starfi og skemmtunum, sorg og gleði, gleypti í sig sagnir þess, þjóðsögur og kvæði, varð í stuttu máli sagt „Setesdöl", eins og hann hefði átt þar heima frá fæð- ingu. Hann var líka heppinn með kenn- ara, því að sjálfur Johannes Skar, höf- undur hins merka safnrits „Gamalt or Sætesdal", veitti honum tilsögn. Þarna kynntist hann einnig Heimskringlu og Mósebókum, og höfðu bæði þessi stórverk heimsbókmenntanna óafmáanleg áhrif á hann. Og faÖir hans las hátt fyrir hann Njáls sögu, er Hans litli lærði því nær utan bókar. A þeim árurn kynntist hann einnig því, er hann síðar á ævinni nefnir „evnen til lengsel". 1 nálega öllum verk- um hans er þessi þrá undirspil atburð- anna sem hvatning og huggun, lyfting og uppbót á fátæklegum ytri kjörum. Hún opnar hugann fyrir því, sem er stórfeng- legt og fagurt, nærir hugmyndaflugiÖ og túlkar bergmál upprunans, —- heldur þjóðerniskenndinni lifandi. Frá Setesdal fluttist héraðslæknirinn til Strandebarm í ytra Harðangri. En syni hans var mjög óljúft að yfirgefa dalinn, og var hann í fyrstu dálítið fjandsamlegur hinu nýja umhverfi sínu. HarÖangurs- fólkið er að ýmsu leyti smærra í stykkinu en Setesdælir, harðara og kaldara, kannski ofurlítið undirförult, og margt var þaÖ, sem piltinum féll ekki vel í geð á þeim slóÖum. En náttúrufegurð er mikil í Harðangri, og hún hafði ævilöng áhrif á Kinck. Þarna kynntist hann, líklega í fyrsta sinn, þeim þunga og myrka rétttrún- aði, er þá gætti viða um Noreg, og enn eimir eftir af. Talið er, að það hafi tekið hann allmörg ár að losna undan áhrifum hans, enda þótt hann riti síðar, að allt eðli hans hafi gert uppreisn gegn hinni mann- legu niðurlægingu, er segja má að felist í þessu trúarkerfi. Seytján ára gamall hóf Kinck nám í Gjertsens latínuskóla í Osló, eða Kristian- íu, eins og borgin hét þá. Þar varð hann fyrir nýjum, sterkum bókmenntaáhrifum af ritum Sallústs, og hælir honum mikið í einni af greinum sínum. Tveim árum síðar varð hann stúdent, og er til á prenti góð lýsing á honum, eins og hann leit út það ár, eftir vin hans Steen Konow. Hann var fjörlegur ungur maður, og hlátur hans smitandi, áhugi hans mjög víðtækur, og mælskan mikil. Ekki tók hann þó oft þátt í rökræðum, en birti hug sinn í „myndum og sýnum“, eins og komizt er að orði. En myndir og sýnir eru einmitt það, sem mest ber á í bókum hans og hrífur lesendur þeirra mest. Svo virðist sem Kinck hafi á yngri árum ekki hrifizt af menningarstraumum sam- tíðarinnar. Hann reis gegn hinum róttæka natúralisma, og álit hans á „bóhemunum"
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.