Andvari - 01.05.1967, Blaðsíða 62

60
NIGEL BALCHIN
ANDVASU
vor og íslendinganna er fremur fólginn
í stærS en eðli þeirra, — einingin var frem-
ur fjölskylda en þjóð. Samt eru vanda-
málin, sem aSgreindir hópar og ólík
tryggðabönd skapa, aS verulegu leyti
hin sömu. Land mitt, með réttu eSa röngu,
er aðeins ritað stærra letri en fjölskylda
mín með réttu eða röngu og getur því
orðið stórfelldara eyðingarafl. Hin mikla
'fjölskyldutryggð Islendinganna olli því,
að gáfuðum mönnum fannst þeir ekki
hafa frelsi til aS halda fram sannfær-
ingu sinni, ef aðgerSir þeirra færu í
bág við hagsmuni fjölskyldunnar og
heiður hennar. Þannig verður Njáll,
vinstri sinnaður vitmaður, að styðja syni
sína, stríðlynda og forneskjulega, af því
einu, að þeir eru synir hans. Ketill úr
Mörk, mjög skynsamur friðsemdarmaður,
verður að vera viðstaddur brennuna, af
því að hann er einn af Sigfússonum.
Flosi varð að taka að sér blóðhefndina, af
því að það var eiginmaður frænku hans,
sem myrtur var; og Hallur af Síðu, annar
vitur friðarsinni, verður að styðja Flosa,
af því að hann er tengdasonur hans. Ef
hér hefði verið um þjóð að ræða, en ekki
fjölskyldu, finnst oss, að Njáll, Hallur
og Ketill og jafnvel Flosi hefðu getað
stofnað flokk og sameinazt gegn þeim,
sem afneituðu lagaboðum eins og Njáls-
synir og Þráinn gerðu.
Stærri hópur manna er vitaskuld
mikilvægari en hinn smærri að því leyti,
að hann gefur góðviljuðum mönnum tæki-
færi til að vinna saman. En stærri hópur
veldur einnig því, að heimskir, afturhalds-
samir og glæpahneigðir menn fá unnið
saman og koma svo ár sinni fyrir borð,
að slysin verða í stærri stíl, ef eitthvað
fer úrskeiðis. Flokkurinn, sem Flosi safn-
aði, var óvenjulega stór eftir íslenzkum
mælikvarða, og vafalaust hefur Flosa
óljóst fundizt hann vera að framkvæma
eins konar löggæzlustarf. Hvað sem um
er að segja góðvild eða illvilja flokks-
mannanna, voru þeir þó aðeins fulltrúar
fyrir þröngan hóp, og allt og sumt, sem
þeim tókst að lokum, var að skapa úr til-
tölulega lítilsháttar fjölskyldudeilu ástand,
sem leiddi til blóðugs bardaga á alþingi.
„Löggæzla" hagsmunasamtaka var nær
því búin að valda sömu örlögum í Súez
og jafnvel í Kongó.
Vissulega er svarið við vandamálinu
barnalega einfalt og fjarskalega erfitt að
samræma orð og athöfn. Gerum ráð fyrir,
að fleiri séu góðvildarmenn en illviljaðir,
þá er það flokkshollustan, sem stendur í
vegi fyrir skynsamlegu þjóÖfélagi og hindr-
ar það, að allir góðviljaðir menn starfi
saman, hversu stórir sem flokkarnir eru.
íslendingar sigldu burt frá Noregi og
Haraldi konungi hárfagra af ákafri sjálf-
stæðisþrá, — svo að hver maÖur væri hani
á sinum haug og gæti lifað sínu eigin lífi
með sinni eigin fjölskyldu án íhlutunar
fólks, sem ekki var af sama sauðahúsi.
Sjálfstæði og tryggð við ættingjana eru
mjög dáðir eiginleikar. Þúsund árum síðar
óska milljónir Rússa, Ameríkumanna,
Kínverja og Indverja og jafnvel Breta
að lifa lífinu eftir sínu höfði án íhlutunar
óskylds fólks, og þá stendur eftir vanda-
mál íslendinga margfaldað með mörgum
milljónum, en óleyst þann dag í dag. Nú
sjáum vér, hvað Flosi hefði átt að gera,
þegar alþingi reyndist þess ekki umkomið
að veita honum réttlæti. Hann hefði átt
að taka við bótunum, sem Njáll bauÖ,
annar maður góðs vilja, og síðan átti hann
að starfa fyrir alþingi, sem hefði getað
gert að veruleika hugsjónir, sem báðir
trúðu á. En þessi hagsýni, óþolinmóði
inaður missti stjórn á skapi sínu, reið á
brott og hvarf frá þeim meginreglum,
sem hann var nýbúinn að finna, og
brenndi hið góða ásamt hinu illa í óbóta-
verki. Það er ekki glæpamaöurinn, sem vér
þurfum að óttast, heldur er það Flosi,