Andvari - 01.01.1989, Qupperneq 54

52
PÁLL THEODÓRSSON
ANDVARI
Þorbjörn beið óþolinmóður eftir að þeim lyki, því brátt tæki að rökkva.
Það mátti ekki tæpara standa, þegar þyrla sást loks hefja sig til lofts frá
skipinu með þunga byrði. Þyrlan flaug með farm sinn rétt inn yfir
ströndina, skilaði honum þar og hélt samstundis út í varðskipið aftur.
Hún hafði flutt þarna 700 kg þunga bensínknúna vatnsdælu. Þorbjörn
vildi reyna að beina sterkum vatnsstraum að hraunelfunni til að ganga
úr skugga um hvort mögulegt væri að hafa áhrif á rennslisstefnu
hraunsins með kælingu. Svo illa hafði tekist til að dælan hafði verið
lögð allfjarri hraunelfunni. Einn þátttakenda í þessari ferð hefur sagt
mér að hann hafi aldrei á ævi sinni lent í þvílíku striti sem að koma
dælunni nægilega nærri hraunstraumnum, og því aðeins tókst þetta að
forustumaðurinn lagði svo hart að sér og hvatti þannig hina. Hið
illframkvæmanlega tókst og var sjó nú sprautað á hraunið allt hvað
dælan gat. Þegar sjórinn féll á glóandi kvikuna olli hann mikilli kælingu
og nokkurri storknun. Storknað berg gefur nokkra fyrirstöðu og getur
valdið því að hraunstraumurinn breyti um stefnu. Áhrif kælingarinnar
voru lítil en nóg til að sannfæra Þorbjörn um að vatnið hefði tilætluð
áhrif. Þegar dauðuppgefnir mennirnir spurðu Þorbjörn hver tilgang-
urinn væri, var svarið: vitneskja sem þessi getur komið í gagnið síðar. í
þessu atviki kemur innsæi Þorbjörns vel í ljós og hve mikið hann var
reiðubúinn að leggja á sig til að sannreyna hugmynd.
Tæpum áratug síðar, 23. janúar 1973, hófst gos í Heimaey.
Hraunstraumurinn tók skömmu síðar að færa í kaf vesturhluta byggð-
arinnar og ógnaði sífellt stærri hluta hennar. Þorbjörn lagði þá til að
reynt yrði að hefta hraunstrauminn með sjókælingu. Flestir voru van-
trúaðir á að mögulegt væri að berjast við sjálf náttúruöflin á þennan
hátt. Það var fyrir óbilandi trú Þorbjörns og þeirra sem studdu hann í
þessu máli að lagt var í stórfellda hraunkælingu. Öll þjóðin fylgdist
viku eftir viku með starfi þeirrar vösku sveitar sem vann að kælingunni.
í fyrstu var vantrú ráðandi en eftir því sem á leið breyttist hún í aðdáun
og gleði yfir þeim árangri sem greinilega náðist. Nokkrum árum síðar
átti Þorbjörn enn eftir að standa að hraunkælingu í Heimaey, en þá til
að nýta hraunhitann til upphitunar húsa. Þessum merka þætti í starfi
Þorbjörns hefur víða verið lýst og rek ég hann því ekki frekar hér.