Andvari - 01.01.1989, Qupperneq 91

ANDVARI
PRESTAR Á VOGARSKÁLUM
89
Séra Sigurbjörn
Sigurbjörn Einarsson vann á sínum tíma það afrek að snúa Játningum
Agústínusar kirkjuföður á íslensku (og höfundur þessarar ritgerðar las af
innlifun í menntaskóla). f*ar er bókmenntaverk sem er eins konar ímynd
játningarsögunnar. Lesandinn hlýtur að spyrja sig að loknum lestri endur-
minninga Sigurbjörns hvers vegna hann hafi ekki kosið þetta form þegar
hann ákvað að líta yfir farinn veg. Bókin um Sigurbjörn er raunar ekki rituð
af honum sjálfum heldur af Sigurði A. Magnússyni rithöfundi. í formála lætur
höfundur að því liggja að hér sé staðið fræðilega að verki svo að lesandinn á
jafnvel von á vísindalegri ævisögu (bls. 9). Svo reynist þó ekki vera heldur
Iýsir bókin einna helst skoðun Sigurðar A. Magnússonar á Sigurbirni Ein-
arssyni. Og hann fer ekki leynt með dálæti sitt á Sigurbirni. Útkoman verður
sambland af hetjusögu og varnarriti sem stundum verður að hreinni skýrslu-
gerð.
Sums staðar setur höfundur sig í stellingar sagnaritarans og rekur ítarlega
viðburði í þjóðlífi og kirkju þar sem Sigurbjörn átti hlut að máli. Petta er
merkasti þáttur verksins og ágætt framlag til kirkjusögu tuttugustu aldar. Um
deilur innan Háskólans svo og innan KFUM og deilur Sigurbjörns við ýmsa
fulltrúa þeirrar hreyfingar er fjallað allítarlega. Góður kafli er um Strauma-
menn og guðfræðistefnu þeirra. Um afskipti Sigurbjörns af hersetu og
stjórnmálum er einnig ritað langt og fróðlegt mál. Frásagnir af bernsku
Sigurbjörns eru ljúfar og einlægar.
Kaflinn um Skálholt og þrotlausa hugsjónabaráttu Sigurbjörns í því máli er
mikils virði enda mun endurreisn Skálholts væntanlega halda nafni hans á
lofti hvað lengst. Pað var draumur hans og margra annarra að endurreisa
Skálholt. Sé unnt að tala um kirkjustefnu í biskupstíð Sigurbjörns endur-
speglast hún í Skálholti: þjóðlegur kristindómur í stíl við þjóðlífsvakningu
sem hélst í hendur við lýðveldistökuna 1944. Hér skyldi reisa dómkirkju,
skóla og ýmsar aðrar stofnanir á vegum kirkjunnar.
Tilhneigingu biskupssögu til hetjudýrkunar má sjá víða, t.d. í frásögn af
heimsókn Sigurbjörns á Annað Vatikanþingið („Sigurbjörn hafði sig ekki í
frammi...“ (bls. 344)). Einnig þegar Sigurbjörn lítur um öxl yfir biskupsferil
sinn, en þá „þykir honum ekki líklegt að hann hefði staðið öðruvísi að málum
en hann gerði . . .“ þegar á heildina er litið (bls. 294). Svipað má segja um
Skálholtskaflann (bls. 253) og um afskipti Sigurbjörns af þjóðmálum þar sem
áhrif hans á þróun íslenskrar stjórnmálasögu eru talin býsna afgerandi (bls.
229).
Höfundur gengur of langt í þessu efni í lokaorðum bókarinnar þar sem