Andvari - 01.01.1989, Síða 155

ANDVARI
KRÚNA 1 KANTARABORG
153
ins, eftir því sem bezt verður séð. Jafnvel þau fornegypzku mannvirki, er gerð
voru eftir munstri STEFSINS virðast falla eðlilega að gjörvöllu dæminu 18).
Þegar vér sjáum, að einmitt lína er sker höfuðkúpu sundur við hársrót, er
meginatriði í sögnum af dauða Tómasar erkibiskups og Þorgils skarða - lína,
sem þar ætti að vera samkvæmt niðurstöðum RÍM af rannsókn hugmynda-
fræðinnar - sjá allir, hve einkennilega vel lausnin fellur að dæminu.
En hvað merkir þá hin afsniðna krúna fyrir túlkun á helgisögn Tómasar
erkibiskups? Þetta: Tómasi erkibiskupi hlýtur að hafa verið líkt til frjóguðsins
Ósíris. Sennilegast er, að Kristur hafi tekið 16-falt eðli af Ósíris (þarna er um
að ræða svonefnda „sundurlimun“ kornguðs) ásamt þeirri hugmyndafræði er
fylgdi. Vér íslendingar eigum einmitt dæmi um „sextánda hluta Krists“ í Al-
fræðum íslenzkum 19). Tilgáta RÍM er því sú, að hin sérkennilega tölvísi Ósíris
hafi verið við lýði bæði á Bretlandseyjum og á íslandi fram yfir ritunartíma ís-
lendingasagna. Kristur er samkvæmt því hinn fullkomni Ósíris og Tómas erki-
biskup tekur eðli af honum í fórnardauða sínum. Það er þetta eðli sem Þorgils
skarða veitist að Hrafnagili vetrarnóttina forðum, þá er Þorvarður Þórarins-
son glataði sæmd sinni við þau manndráp er eigi fyrnast. Og það er þetta eðli
sem býr í hinu magnþrungna STEFI íslendingasagna.
Ritun Sturlungu
Fjöldi óvæntra smáatriða kom í ljós, þá er launsögnin (allegórían) að baki
Hrafnkötlu var rakin til rótar. Eitt þeirra varðaði tafl talnanna 22 og 7, annað
tafl talnanna 16/18. Eigi fer milli mála, að helgur Baugur býr undir, helgitákn
Goðaveldisins. Nú sjáum vér tákn þessarar sömu allegóríu í Þorgils sögu
skarða og Thomas sögu erkibyskups. Þetta sýnir e. t. v. betur en flest annað,
hve djúpum rótum trúin á frjóguð stóð langar stundir eftir kristnitöku. En
jafnframt bendir það eindregið til þess, að „afhöggvin krúna“ Þorgils skarða
og Tómasar Becket hafi einmitt átt sér forn-helga frummynd og vísað til fram-
haldslífs. Krúnan var, að líkum málsins, setur Kára, andans og Tímans. Þor-
gils saga skarða sýnir þannig á lítt tvíræðan hátt, að þessar hugmyndir voru lif-
andi arfur íslendinga á ritunartíma íslendingasagna. Að fornt mál helgisagna
skuli með þessum hætti renna í „samtímasögur“ eins og Sturlungu, er með
eindæmum athyglisvert. Orðið „uppspuni“ um þess háttar tákn er eigi vel til
fundið; vart heldur „skáldskapur“ ellegar „skrök“; helgisögn lýtur eigin lög-
málum; íslenzkar heimildir benda eindregið til, að STEFIÐ góða, kennt við
Frey og Ósíris, hafi verið talið eðli Krists. í sömu átt bendir Thomas saga
erkibyskups.
Þegar krúnan var sniðin af þeim Tómasi biskupi og Þorgilsi skarða var þeim
vafalítið eilífð búin; endurfæðing sú er tengdist hinum Nítjánda í STEFINU