Andvari - 01.01.1989, Page 182

180
BENEDIKT S. BENEDIKZ
ANDVARI
vegna þessa bruna er auðvitað engin skjöl að finna frá Guðbrandi til hans og
sá partur Englandsvistar Guðbrands að þessu leyti myrkari.
Árið 1878 kom svo Sturlunga út hjá Clarendon Press, hið fyrsta stórverka
þeirra sem segja má að Guðbrandur væri upphafsmaður að. Útgáfan var og er
stórmerkilegt rit, því þar ræddi Guðbrandur fyrstur manna um fornsögur vor-
ar sem bókmenntaleg listaverk, og eigi eingöngu sem þurrviðra heimildir
sagnfræði eða textafræði. Ekki var þeim boðskap of vel tekið í Kaupmanna-
höfn eða Reykjavík, en enskumælandi fólki var þetta lostætt nýnæmi, og
Guðbrandur óx mjög í augum manna í Oxford — þó að ekki fengjust yfirvöld-
in enn til þess að veita honum embœtti. En þá er útgáfan var komin á prent,
og stuttu eftir An Icelandic Prose Reader sem hann setti saman með aðstoð
Powells til hjálpar þeim Englendingum sem íslensku vildu læra, þá komst
hann í talsverða peningaþröng, og eru mikil skrif milli málsmetandi Öxnfyrð-
inga út af þessu erfiði í skjalasafni York Powells því sem lagt var í Bodleys-
safn með skjölum Guðbrands. Þá var það að Bartholomew Price sýndi enn
drengskap sinn: hann tók að sér að safna fé hjá fræðimönnum þeim sem vildu
Guðbrandi vel og voru betur stæðir en hann. Lögðu þar margir í sjóðinn, svo
að loks hafði Price safnað nógu til þess að fleyta Guðbrandi yfir næstu tvö og
hálft ár, þar til samningar tókust um útgáfu Corpus Poeticum Boreale. Að
auki tókst honum að ganga svo liðlega frá útbýtingu peninganna að Guð-
brandi datt aldrei í hug að fé það sem honum var fengið var betlifé, safnað til
þess að forða honum frá því að fara á hreppinn á forna íslenska vísu. En á bak
við söfnunina lá sú fasta trú vinanna að Guðbrandur væri vel á veg kominn að
ljúka miklu vísindalegu afreki, og að þeim bæri að styrkja hann til þess að
koma því út án þess að hann truflaðist af því að streitast við að hafa í sig og
á. Traust þeirra var fullkomlega réttlætt að verkslokum, en áður en að því
kom lenti Guðbrandur í tveim illindamálum þar sem erfitt er að réttlæta aðild
hans.
Pegar þeir félagar gáfu út Icelandic Prose Reader hafði Guðbrandur allan
veg og vanda af textavali og allar skýringar og annað mál er úr huga hans
komið þó að um hendur York Powells hafi það auðvitað farið á leið til prent-
smiðjunnar. Kemur það allra ljósast fram í umsögn þeirra um íslenskt biblíu-
mál. íhaldssemi Guðbrands er áheyrilega staðfest hér og styrkt af hinni ensku
íhaldssemi um mál biblíuþýðinga sem þá ríkti þar, og hin svonefnda Péturs-
biblía fær heldur en ekki á baukinn:
„Vér verðum að álíta það mikið óhapp að þegar biblíufélagið breska fékk
þá hrósverðugu hugmynd að láta prenta íslenskt Nýja testamenti og íslenska
Biblíu, þá snéru þeir ekki aftur til gömlu þýðingarinnar sem þeir gáfu út fyrir
rúmri hálfri öld, heldur voru þeir fengnir til þess að prenta upp ótætis mislita
sauðinn frá 1859 - og þar að auki er síðasta útgáfan (1866) hlaðin prentvillum
og stafsetningarklessum af öllum stærðum og gerðum.“