Andvari - 01.01.1999, Side 56

54
VÉSTEINN ÓLASON
ANDVARI
Njáls sögu var hafinn, gengur fréttamaður Útvarpstíðinda á fund
Einars Olafs í Háskólabókasafni, og Einar lýsir hugmyndum sínum
um upplesturinn:
Ég hef nú þegar byrjað á Njálu og held lestri hennar áfram. Þegar maður hef-
ur slíkt listaverk fyrir framan sig álít ég, að skynsamlegast sé að láta lítils hátt-
ar skýringar í té, þar sem þess er sérstök þörf, en þó þannig, að sá sem les,
gleymi því aldrei, að hann sé þjónn listaverksins. Samkvæmt því verður að
greina milli fyrirlestra um efnið og svo listaverksins sjálfs. Þegar þessi aðferð
er höfð, trúir maður á skilning hjartans. Síðan ég las Sæmundar Eddu 11-12
ára gamall, hef ég mikla trú á skilningi hjartans (Útvarpstíðindi 6,4, bls. 71).
Hægt er að fá nokkra hugmynd um þetta útvarpsefni og viðtökur al-
mennings með því að glugga í blöð frá þessum tíma. í Þjóðviljanum
28. jan. 1945 er fjallað um dagskrá útvarpsins, en m.a. ætlar Helgi
Hjörvar að hefja lestur íslendingasagna, og er þess getið að Einar
Ólafur hafi ekki getað það vegna anna í þetta sinn, en um upplestur
Einars segir Helgi við blaðið:
Mönnum mun ljóst, að Islendingasagnalestur Einars Ól. Sveinssonar var við-
burður, sem markaði tímamót í starfsemi útvarpsins og e.t.v. í okkar menn-
ingarsögu. Lestur hans varð svo vinsæll að næstum allir hlustuðu, og dæmi
þess að jafnvel 5 ára börn neituðu að fara að sofa fyrr en þau hefðu hlustað á
íslendingasögurnar.
Ummæli af sama tagi eru auðfundin í blöðum í hvert sinn sem Einar
Ólafur las fornsögur í útvarpið, og ekki er lofið minna um hinar sam-
felldu dagskrár sem hann stýrði. Eitt dæmi verður að nægja:
Kvöldvakan í gærkveldi var glæsilegt dæmi um það, hve vel er hægt að gera
dagskrá úr garði, því að efnið var bæði skemmtilegt, smekklegt og stórfróð-
legt. Hófst vakan á íslenzkum þjóðlögum í hljómsveitarbúningi, síðan var
lesinn forn griðaformáli, en þá flutti dr. Einar Ol. Sveinsson heillandi erindi
um íslenzk þjóðkvæði. Fór þar saman innilegur áhugi á efni, svo að jafnan
fylgdi hugur máli, vöndun efnis og máls og meiri innileiki í tali en menn eiga
hér að venjast (Vísir 4. mars 1943).
Verk af skyldu tagi, sem Einar Ólafur vann að með öðrum á þessum
árum, vakti líka mjög mikla athygli, en það var sögusýning á vegum
Þjóðhátíðarnefndar, sem sett var upp í Menntaskólanum í Reykjavík,
„Sýning úr frelsis- og menningarbaráttu íslendinga“, og opnuð 20. júní