Andvari

Ukioqatigiit
Ataaseq assigiiaat ilaat

Andvari - 01.01.1999, Qupperneq 122

Andvari - 01.01.1999, Qupperneq 122
120 ÞÓRIR ÓSKARSSON ANDVARI Sennilega geta flestir verið sammála Kristni E. um að íslenskar bókmenntir séu næsta fátækar að skáldskap sem á beina og ótvíræða samleið með róm- antískum kveðskap Novalis. Pað er hins vegar ástæða til að velta því fyrir sér hvort slíkur kveðskapur sé nærtækasta viðmiðunin þegar rætt er um ís- lenskar bókmenntir frá tímabilinu 1830-1880. Þýsk rómantík er að vísu afar miðlæg í evrópskri bókmenntasögu 19. ald- ar. Hún er hin upprunalega eða eiginlega rómantík, segja margir, og þar koma hvað skýrast fram ýmsir þeirra þátta sem greina hana frá öðrum bók- menntastefnum. Það er líka aðallega um þennan straum rómantíkur sem menn tala þegar þeir lýsa henni sem öfgastefnu og uppreisn gegn fræðslu- viðleitni og skynsemistrú upplýsingarinnar og skáldskaparhugmyndum nýklassisismans. En um leið er vert að hafa í huga að um evrópskar bók- menntir 19. aldar runnu fleiri straumar og að margir þeirra stóðu okkur Is- lendingum mun nær en þýsk rómantík, bæði landfræðilega og í tíma. Hér má t.d. nefna nokkrar af þeim fjölmörgu síð- eða eftirrómantísku kvíslum sem norrænir og þýskir bókmenntafræðingar nefna rómantisma, Bieder- meier, skáldlegt raunsæi og ídealisma til að aðgreina þær frá hinni upp- runalegu rómantík. Sumar þessara stefna voru óneitanlega mun hófstilltari, raunsærri og klassískari en þýsk rómantík aldamótanna, enda var þar oft reynt að samræma rómantíska fagurfræði borgaralegum viðhorfum. Mörg norræn skáld 19. aldar sóttu auk þess mun meir til þeirrar klassísku fagur- fræði sem Goethe og Schiller héldu fram en rómantískra skáldskaparhug- mynda og því hafa norrænir bókmenntafræðingar stundum gripið til orð- anna «norræn klassík» («nordisk klassicisme») þegar þeir lýsa verkum þeirra.54 Einhverra hluta vegna hafa íslenskir bókmenntafræðingar sjaldan gefið þessum straumum nokkurn gaum eða talið vert að víkja orðum sínum að þeim, þótt bókmenntaleg greining þeirra og hugtakanotkun virðist oft bjóða upp á slíkan samanburð.55 Þetta er kannski ekki svo einkennilegt séu íslensk skáld 19. aldar skoðuð sem síðgotungar eða epígónar upp til hópa og því haldið fram að þau semji verk sín í anda bókmenntastefnu sem þeg- ar sé liðin undir lok í öðrum löndum. Að slíkum möguleika ýjaði Einar Ol- afur Sveinsson reyndar í grein sinni «Undan og ofan af um íslenzkar bók- menntir síðari tíma» frá 1930 (235), að öllum líkindum undir áhrifum frá því viðhorfi Brandesar að danskar bókmenntir 19. aldar séu 30-40 árum á eftir þróuninni í öðrum Evrópulöndum. Þau ummæli Páls Valssonar í íslenskri bókmenntasögu III að þeir Bjarni Thorarensen og Jónas Hallgrímsson séu «góðir fulltrúar fyrir þá megin- strauma rómantíkur sem voru áhrifamestir í þeirra eigin samtíð» (288) virðast hins vegar svífa í lausu lofti, a.m.k. þegar Jónas er annars vegar, því að Páll rekur þróun evrópskrar rómantíkur ekki miklu lengra en til þess
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162

x

Andvari

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar: 1. Tölublað (01.01.1999)
https://timarit.is/issue/292769

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

1. Tölublað (01.01.1999)

Iliuutsit: