Andvari - 01.01.1958, Side 28

24
Níels Dungal
ANDVAIÍI
ingar sýni það, að sambandið sé oss óumflýjanlegt. Aðallega
sýnist sambandstrúin byggjast á því, að vér böfum misst trúna
á sjálfa oss og framtíðarmöguleika landsins".
Hann sýnir fram á, að þrátt fyrir smæð og fátækt, geti
íslendingar lifað sem sjálfstæð og fullvalda þjóð, geti sjálfir
tekið að sér utanríkismál sín og landhelgisgæzlu. Hann kveður
niður þá hugmynd, sem þá var ríkjandi meðal almennings og
stjórnmálamannanna líka, að við eigum það fyrst og fremst undir
Dönum, hvort við fáum að slíta sambandinu. Hann leggur
áherzlu á, að mál vor sé ekki á valdi Dana. „Að nærfellt öllu
leyti er það undir oss einum komið, hversu þau ráðast, og eng-
um öðrum. Sjálfstæðismálið hvílir á þessum trausta grundvelli,
og bann bilar að eins, ef Islendingum er ómögulegt að losa sig
við hreppsómagahugsunarháttinn, ef þeir ekki vilja frelsi sitt og
sjálfstæði landsins".
Þetta var skorinorð ádrepa, sem hlaut að setja hugi rnanna
í hreyfingu, og ekki fór hjá því, að höfundurinn yrði fyrir margs
konar aðkasti út af því, sem menn kölluðu draumóra og loft-
kastala. En hann hafði þorað að setja fram með fullri einurð
og skýrum rökum það, sem leynzt hafði um langan aldur meðal
margra góðra íslendinga, að ekkert myndi duga þjóðinni í sjálf-
stæðismálinu nema fullveldi og skilnaður frá Danmörku. Hug-
myndin var fædd og hún varð ekki drepin úr þessu, þó að það
tæki fjörutíu ár unz hún varð að veruleika.
Á Akureyri flutti G. H. tvo fyrirlestra um íslenzk stjórnmál
1905, og nokkru seinna skrifaði hann grein sem hann nefndi
Krókurinn. og lteldan í Ný handhók fyrir hvern mann og kom ut
á Akureyri 1907.
Árið eftir kom út í Reykjavík Landvamarrit 1—11. I öllum
þessum ritum tekur hann skýra afstöðu í sjálfstæðisbaráttunni
og sýnir fram á ótvíræðan rétt vorn og skyldu til þess að taka
öll vor mál í vorar eigin liendur.
Þegar svo ,,frumvarpið“ fræga kom fram 1908, var G. H-
samt, mörgum til undrunar, ekki meðal þeirra, sem vildu vísa