Andvari - 01.01.1958, Side 42

38
Þorkell Jóhannesson
ANDVARI
er lifna tók yfir verzlun í Höfðakaupstað, sem síðar segir, en
þó munu viðskiptatengslin sunnan yfir heiðar aldrei hafa slitnað
að fullu á þeim tímum, sem hér ræðir um. Til þess bendir m. a.
það, að kaupmenn úr Stykkishólmi verða fyrstir til að hefja
verzlun á Borðeyri, en þar var kauptún löggilt skömmu fyrir
1850, sem enn mun frá sagt. Enn síðar, unr 1875, hefst verzlun
á Blönduósi og þar verður svo höfuðkaupstaður Idúnvetninga
undir aldamótin 1900 og upp þaðan.
2. Við Skagafjörð var höfuðsetur einokunarverzlunarinnar í
Hofsósi. Árið 1835 hófst verzlun í Grafarósi og enn síðar á
Sauðárkróki, en þar hefir nú um alllanga hríð verið höfuð-
verzlunarstaður sýslunnar.
3. I Eyjafjarðarsýslu var Akureyri höfuðsetur einokunarinnar,
enda eigi annar verzlunarstaður í sýslunni, þar til seint á ein-
okunaröld, er verzlun hófst á Siglufirði. Var Siglufjörður þá e. k.
úthöfn frá Akureyri. Undir lok Napóleonsstyrjaldanna lagðist
verzlun niður á Siglufirði og lá við sjálft, að staðurinn hyrfi úr
tölu kauptúna 1816, en 1819 var löggilt kauptún á Siglufirði
og hefir svo verið síðan. — Eigi urðu kauptún fleiri við Eyja-
fjörð á þeim tíma, sem hér ræðir um.
4. í Þingeyjarsýslu var aðeins urn einn kaupstað að ræða
á einokunaröld, í Húsavík. Síðar kom verzlun á Raufarhöfn og
loks á Þórshöfn.
5. 1 Múlasýslum voru á einokunaröld þrír kaupstaðir: Á
Vo'pnafirði, Reyðarfirði og á Dji'rpavogi. Síðar kemur verzlun í
Eskifirði og í Seyðisfirði.
Hér hafa talin verið kauptún á Norður- og Austurlandi frá
1788 frarn urn 1870, fyrst og frernst. Næst skal stuttlega greint
frá sögu verzlananna í þessum kauptúnum á þessu tímabili, í
því augnamiði einkum, að leiða í ljós, hversu háttað var eignar-
haldi á verzlunum þessum, en vitneskja urn þetta efni er flestu
betur til þess fallin að varpa Ijósi á aðstöðu landsmanna gagn-
vart kaupmannavaldinu.