Andvari - 01.01.1958, Page 72

ANDVARI
Kringum þjóðfundinn 18 51.
Eftir Aðalgeir Krístjánsson.
Árabilið 1840—50 var viðburðaríkt um alla Norðurálfu. Borg-
arastéttin var að sprengja af sér fjötra ófrelsis og áþjánar. Það
var kominn tími vorleysinga í stjórnmálum álfunnar og straum-
kastið var því striðara, sem fannfergi ófrelsisins bafði verið
þyngra. Það vorar seinna á Islandi en í þeim löndum, sem
sunnar liggja. Á sama hátt gætti áhrifanna frá frelsishræring-
unum seinna hér heima en t. d. í Danmörku, og það voru
íslenzku stúdentarnir í Kaupmannahöfn, sem urðu boðberar
hinna nýju tíma hér heima. Þar er fyrst að nefna Baldvin Einars-
son, en síðan Fjölnismenn. Hæst ber þó Jón Sigurðsson með
Ný félagsrit að vopni, en ekki má gleyma Norðurfara, sem þeir
Gísli Brynjólfsson og Jón Thoroddsen gáfu út.
Á þessum árum vaknaði íslenzka þjóðin til nýs lífs eftir
rökkursvefn í miðaldamyrkri og áþján erlendrar kúgunar. Al-
þingi var endurreist. Ný sókn hafin til aukins sjálfstæðis og
betra lífs. Bessastaðaskóli var fluttur til Reykjavíkur og hlaut
nafnið Lærði skólinn. Prestaskóli var stofnaður og með því var
stigið fyrsta sporið í áttina til innlends háskóla.
Parísarborg var hjartastaður frelsishugsjóna Norðurálfu á fyrri
hluta 19. aldar. Þar urðu þeir átburðir í febrúar 1848, að kon-
unginum var steypt af stóli með vopnaðri uppreisn og lýðveldi
sett á stofn. Síðan barst ólgan áfram eins og eldur í sinu yfir
Þýzkaland og til Danmerkur. Kristján VIII var þá nýlátinn, en
Friðrik VII hafði tekið við völdum og afsalað sér einveldinu