Andvari - 01.01.1951, Side 60

56
Barði Guðmundsson
ANDVARl
Ölkofra sýluian salca og segir við goðana: „En hann mátti eigi
ábyrgjast ykkar skóg, er hann brenndi sinn skóg, og var slíkt
voðaverk. En fyrir því að það er í gerð lagt, þá skal gera nokkuð
fyrir. Þið sex menn hafið átt skógana. Nú viljum við gera sex
álnir hverjum ykkar, og skal það gjaldast hér þegar“. Að sjálf-
sögðu er gerð þessi lítt að lögum, en hugsun höfundar er samt
skýr og ljós. Hann lítur svo á, að maður, sem missir eign sína
af óhöppum, sé eigi ábyrgur gagnvart öðrum, er bíða tjón við
fjármissi hans. Er líkast sem hér tali vamaraðili í skuldheimtu-
máli, er leitar að siðferðilegum grundvelli undir vanskil sín.
Fellur þetta vel saman við þá fólsku, sem felst í fúlyrðinu arga-
skattur, þegar það er haft um hina óverulegu greiðslu, sem
látin er þó af hendi rakna.
Dæmisagan veldur því, að á yfirborðinu eru fjárkröfumálin
gegn þeim Ölkofra á Þórhallsstöðum og Katli í Efstadal ólík.
Engu að síður em augljós tengsl þeirra á milli. Hópur manna
stendur að fjárkröfunni, en sumir þeir, sem skaða höfðu beðið,
hafast ekki að. Tveir höfðingjar hafa forgöngu í málinu. Annar
þeirra og svo skuldarinn eru búsettir í Ámesþingi. Málið er
leyst með fáránlega einhliða úrskurði, er gengur mjög á móti
skuldheimtumönnunum. Þeim líkar að vonum stórilla málalokin,
en fá ekki að gert. Þau undur hafa orðið, að skuldarinn velur
dómarann í sínu eigin máli, og ganga því málsækjendur frá horði
með skarðan hlut, þótt stórhöfðingjar séu. Allt þetta gerðist í
skuldamáli Ketils frá Efstadal, en getur með engu móti hafa átt
sér stað í tíð Snorra goða, Guðmundar ríka og Skafta með þeim
hætti, sem frá er greint í Ölkofra þætti. Þáttarhöfundi hefir
ekki heldur tekizt að setja á frásögn sína nokkurn líkindablæ, eða
ef til vill ekki hirt um það.
Ef spurt er um aðalefni Ölkofra þáttar, þá er þeirri spurningu
auðsvarað. Auk gerðarinnar í fjárkröfumálinu eru það níðmælin
um Ásg rím, Sturlu og Þorvarð, þar sem þó megináherzla er lögð
á að mannskemma hinn síðast nefnda. Að vísu verða þeir Hrafn
og Erlendur fyrir illkvittnu aðkasti, en það er þó einher hégómi