Andvari - 01.01.1951, Blaðsíða 18

14
Guðmundur Gíslason Hagalín
ANDVARI
Þann úrkost á sá, sem í örbirgð er smár,
að unna ]rví göíuga og stóra.
Og þessi ást hefur haldið anda þeirra frjóum. Þess vegna hefir
þeim auðnazt að skapa meiri andleg verðmæti, að tiltölu við
mannfjölda sinn, en nokkur önnur þjóð. Þeir hafa bætt upp fá-
menni bverrar kynslóðar með því að hlusta jafnt á raddir for-
feðra sinna sem samtíðarmanna. Fortíðin hefir alltaf lifað í líð-
andi stund, og því geta íslendingar sagt eins og heimspekingur-
inn fomi: ,,Omnia mea mecum porto“. (Eg flyt allt mitt með
mér). Ur strjálbýlinu hafa þeir bætt með hluttöku hvers manns í
sameiginlegum menningararfi, og úr einangrinu með því að læra
eftir nrætti af öðrum þjóðum, þegar færi gafst. I öllu þessu hafa
þeir verið sjálfum sér trúir. Þess vegna lifa þeir enn.“
Árið 1937 kom út úrval úr tækifærisræðum Guðnrundar, en
hann var fágætur ræðumaður, hugkvæmur, orðsnjall, fyndinn
og smekkvís, og eru ýmsar af ræðurn hans mjög skemmtilegur
og hressandi lestur, auk þess sem þær eru oft sérlega fróðlegar
um þá menn eða málefni, sem þar er um fjallað, og um höfund
þeirra sjálfan. Heitir safnið Mannfagnaður. Þá er Guðmundur
var sjötugur, kom út safn nokkurra hinna helztu ritgerða hans,
og nefndi hann það Huganir. 1 þeirri bók er margt það snjall-
asta og fróðlegasta, sem eftir liann liggur. Sama árið kom frá
hans hendi Iðnsaga Islands í tveimur bindum. Hann var rit-
stjóri þess verks, og sjálfur skrifaði hann í það um 10 iðngreinir.
Sjötugur lét Guðmundur af störfum sem landsbókavörður,
og voru honum þá ákveðin full laun til æviloka. Hann var hress
í anda og hkamlega hraustur, og hann átti ágæta konu, efnileg
börn og fagurt, ldýlegt og friðsælt heimili. Honum hló og liugur
í brjósti, þá er hann hugsaði til framtíðarinnar. Hann fór á
hverjum morgni klukkan níu í Sundhöllina og svam þar stundar-
korn. Eg minnist þess, að eitt sinn vorið 1944 liitti ég hann a
Barónsstígnum, þegar hann var að koma úr Sundhöllinni. Við
fylgdumst síðan niður Laugaveg. Talið leiddist að undntm ís-