Andvari - 01.01.1951, Page 68

64
Barði Guðmundsson
ANDVARI
Guðmundur Ólafsson og Þorkell prestur í Síðumúla hljóta allir
að hafa verið nákunnugir þeim Kolbeinsstaðafeðgum. Þessir menn
eru á hinn merkilegasta hátt höfunch Olkofra þáttar hugstæðir,
þegar hann fer að leita gervinafna handa höfðingjunum sex,
sem merkastir voru í Skálholtsbiskupsdæmi, er Ölkofra þáttur var
ritaður og Ketill í Efstadal átti í gjaldþrotamáli sínu. Sjálfsagt
hefir Katli þótt súrt í broti, þá er ættargoðorð lians var dæmt
Sturlu Þórðarsyni á Bjamardalsfundinum. Má ætla, að gerðar-
mönnum og mörgum öðrum hafi fundizt Iiann lítt til héraðs-
stjórnar fallinn, því hæði er hann í heimildum sagður „ágangs-
maður við bændur" og svikull í viðskiptum. Ættgöfugur var þó
Ketill flestum framar. Foreldrar hans voru af fomum goðaætt-
um á alla vegu. Faðirinn kominn í heinan karllegg frá Hámundi
heljarskinn, en móðirin frá Ketilbirni gamla að Mosfelli. Ketill
er sonur lögsögumanns, bróðir lögsögumanns, systursonur Giss-
urar jarls og í frændsemistölu við Noregskonunga. Má nærri
geta, hvemig manni þessum hefir fallið það að komast aldrei til
neinna þeirra mannvirðinga eða metorða, sem hæfðu liinu tigna
ættemi hans. En það er víst, að hvorki hlaut hann ættargoðorðið
né síðar sýsluvöld, eftir að Jámsíðulög gengu í gildi. í stað þess
hófust til valda á ættstöðvum hans í Árnesþingi og í nærsveitum
Hítardals menn, sem þar áttu engar erfðir. Það eru höfðingjarnir,
sem Broddi níðir í Ölkofra þætti.
Þátturinn er ekki ádeila gegn stjómarfarinu og höfðingjastétt
landsins. Hann er heiftþmngið níðrit í skáldsöguformi um nokkra
samtíðarmenn höfundar, sem hann vill ná sér niðri á. Harðast
verður úti Þorvarður Þórarinsson fyrmm valdsmaður í Ámesþingi
og forgöngumaður í skuldaskilamáli Ketils Ketilssonar. Naumast
gat nokkurt illmæli á þessum tímum reynzt svo háskalegt þeim,
er fyrir varð, sem kynvilluorðrómur, ef almennt var lagður trún-
aður á hann. Og það er ekki aðeins orðið argaskattur og sú sér-
staða, sem illmælinu er húin í þáttarlok, sem kemur upp um
hinn bitra fjandskap höfundar til Þorvarðs. Þá er segir frá brigzl-
um Brodda við Guðmund ríka bætir höfundur við: „Skildust