Andvari - 01.01.1951, Blaðsíða 83

ANDVARI
Þjóðin er eldri en íslandsbyggð
79
það voru bundin sérstök réttindi, en í íslenzkri löggjöf féll það
niður, svo sem vænta mátti, þar sem jafnrétti gilti meðal þjóð-
félagsþegnanna. Höfðingjatitillinn hersir var heldur aldrei notaður
á Islandi. Hefir það einnig sína augljósu og eðlilegu orsök. I
Landnámabók, sem greinir frá um 400 landnámsmönnum, er
aldrei talað um goða meðal forfeðra þeirra og aldrei um hersa
rneðal landnámsmannanna sjálfra eða niðja þeirra. Af þessu má
ráða, að goðanafnið hefir komið í stað hersistitilsins, eða með öðr-
um orðum sagt, útrýmt honum hjá Hálfdönunum, sem ísland
byggðu. Slík umbylting hjá þjóðstofni hefir vitanlega sína þró-
unarsögu. Koma nú dísamöfn Saurbæjamenningarinnar og
HyndluljóÖ til hjálp ar við skýringu þessa fyrirbæris.
Óttar hinn heimski, sonarsonur Hlédísar gyðju, mætir okkur
í Hyndluljóðum sem fulltrúi Hálfdananna. „Æ trúði Óttar á
asynjur", segir í kvæðinu. Svínagyðjan Freyja með sinn gull-
hyrsta Hildisvína er hans átrúnaðargoð. Fyrir hana reisir hann
Lörg. En tímarnir breytast og mennimir með. í umróti Víkinga-
aldarinnar þokar hinn stóri sterki Þór með hamarinn Mjölni
Freyju smátt og smátt til hliðar í trúarlífi forfeÖranna. Um það
tera nafngiftir þessa tíma traust vitni. Meira að segja verÖur nú
Lór langtíðasti forliðurinn í dísanöfnum á íslandi. Karlmenn
hersaættanna, sem fyrmm höfðu haft hina veröslegu forystu þjóð-
stofnsins á hendi, ef svo mætti segja, taka nú einnig að miklu
leyti við framkvæmd liinna opinberu helgiathafna af gyðjun-
um. Um leið breytist tignarheitið hersir í goði. Þessi umbylting
^efir aðallega átt sér stað á þeirn mannsöldrunr, þegar ísland
byggðist, fyrír og um aldamótin 900.
Aldur Hyndluljóða er mjög umdeildur og verður varla ákveð-
irm me§ neinni vissu. Flitt er víst, að efni kvæðisins er ævafornt.
aknræn í því sambandi er frásögnin af geltinum Flildisvína, sem
vergar tveir smíðuÖu fyrir Freyju. Af Beowulfskvæðinu má sjá,
urn hvers konar gölt er að ræða. Skáldið segir, að vopnasmiðir hafi
yrrum búið hjálma 'villisvínamyndum, svo að þeir þyldu bæði
sveiðshögg og eld. Eiga svínamyndir þessar að hafa verið gullnar
6