Vikan - 07.12.1967, Síða 30

gluggi var á vesturhliðinni, og í rúmi sem sneri
gafli að glugganum lá ung kona.
Ég leit nú í kringum mig þarna inni og leizt
fremur illa á húsakynnin og alla aðstöðuna.
Rúmkríli var þvert við hitt rúmið, og svaf þar
telpa á öðru ári, er þessi hjón áttu. Herbergið
var að vísu þiljað innan, en með moldargólfi.
Var þarna hræðilega þröngt og loftlaust. Stig-
inn upp á loftið gekk inn í þessa litlu kompu.
Var þiljað bak á honum, en svo var það gisið,
að ég sá fólkið sem um hann gekk svo greini-
lega í gegnum rifurnar, að ég gat alltaf þekkt
þann sem var á ferð hverju sinni. Agnarlftið
borð stóð undir glugganum fyrir framan rúm
konunnar. Skæra Ijósrák frá kvöldskininu lagði
inn um gluggann og í henni sá ég þykkt og
dökkt rykský, en í hvert skipti sem einhver
hreyfði sig uppi á loftinu, bættist við ný gusa
af ryki. Ég hugsaði margt, en sagði fátt. j hljóði
bað ég höfund lífsins þess heitt og innilega að
standa mér við hlið og forða mér frá þvf, að
slys yrði í mínum höndum.
Nú vantaði mig orðið vatn í skyndi og brá
mér þvf fram til að litast um eftir húsmóður-
inni. Fann ég hana fljótlega í hlóðaeldhúsi, sem
var beint inn af bæjardyrunum. Lftill skaftpott-
ur stóð á fölnuðum glæðunum í einum hlóðun-
um.
Það er alveg ágætt, sagði ég. Ég sé að þú
ert að hita vatn fyrir mig, og mér liggur ein-
mitt svo mikið á því að fá það fljótt.
Já, ég gef þér nú líklega kaffisopa. Það mætti
ekki minna vera. Þér veitir ekki af svolftilli
hressingu eftir allt volkið, sagði húsfreyjan.
30 VIKAN-JÓLABLAÐ
Nei, góða mín, sagði ég. Mér liggur ekki á
kaffi, en mig vantar bara soðið vatn til að þvo
mér og konUnni, og það þyrfti að vera nokkuð
mikið.
Þú þarft nú ekki vatn til að þvo þér, svaraði
hún. Þú sem ert alveg tandurhrein. Það eru svo
sem engar skítalúkur á þér. Ég veit líka að þú
hefur ekki háttað án þess að þvo þér, og kon-
an þvoði sér í dag — það sá ég . . .
Þannig héldu þær áfram að þrátta húsfreyj-
an og Ijósmóðirin. Við eigum erfitt með að
skilja, að nokkur lifandi manneskja skuli sjá
eftir heitu vatni handa sængurkonu. En sú gamla
hafði sínar ástæður. Eldiviður var ekki aðeins
af skornum skammti á bænum, heldur alls eng-
inn. Hún hafði ekkert til þess að láta við eldinn
nema blauta köggla.
Ofangreind frásögn er engin undantekning.
Ljósmæðurnar nefna mýmörg fleiri dæmi um ör-
birgð og illan aðbúnað á afdalakotum.
Sigurlína Einarsdóttir, sem getið var hér að
framan, segir frá því, að á einum bæ þar sem
hún tók á móti barni hafi göngin verið svelluð
innan og allt frosið s'em frosið gat. Þegar kom
að því að næra sængurkonuna eftir barnsburð-
inn, var ekkert til á bænum matarkyns nema
frosinn hafragrautur.
Það þarf sterk bein til að þola góða daga,
segir máltækið. En það lætur í eyrum eins og
hljómandi málmur og hvellandi bjalla, þegar
lesnar eru lýsingar af þessu tagi. Sigurlína sat
eitt sinn yfir fátækri konu á afskekktum dala-
bæ. Taka varð barnið með töngum, og var lækn-
ir sóttur og konan svæfð. þegar hún var í þann
veginn að sofna, kvað hún geigvænlega dimm-
um róm þessa vísu:
Lífið fátt mér Ijær í hag,
lúin þrátt ég glími,
koma mátt um miðjan dag
mikli háttatími.
TÓK SJÁLF Á MÓTI BARNI SÍNU.
Guðbjörg Hannesdóttir, Ijósmóðir í Kolbeins-
staðahreppi, átti eitt sinn von á fæðingu hjá
húsfreyjunni á Brúarhrauni. Hún átti fimm börn
r
Vildi ekki missa af jólunum.
VIGDÍS DANÍELSDÓTTIR er gift Bimi Stefáns-
syni Olsen, málarameistara, og búa þau aS
Ásbraut 19 í Kópavogi. Þau eiga sjö börn,
þrettán ára það elzta cg eins árs hiS yngsta.
Vigdís eignaðist næst yngsta barn sitt klukkan
tuttugu mínútur yfir tólf á aSfangadag 1965.
Hún gat ekki hugsaS sér aS eySa jólunum ein
á fæSingardeild eSa viSlíka stofnun. Henni
fannst jólin eySilögS, ef hún fengi ekki aS
dveljast með manni sínum og börnum. Þess
vegna ákvaS hún að eiga barn sitt heima, og
þaS gekk allt eins og í sögu. ÞaS gekk auS-
veldlega aS fá IjósmóSur og fæSingin gekk vel.
JóiabarniS hennar var stúlka.
V.
Nú á dögum þurfa konur naum-
ast aö kvíða barnsburði á sama
hátt og mæður þeirra og ömm-
ur. Ytri aðstæður hafa ger-
breytzt. Oft bar það við hér áð-
ur fyrr, að konur tóku léttasótt,
þegar verst gegndi: í mestu
manndrápsbyljunum að næt-
urlagi eða ef til vill á sjálfa jóla-
nótt. í þessari grein segir frá
hrakningum Ijósmæðra, sem
þurftu að vitja sængurkvenna á
jólanótt. Einnig er rætt við fjór-
ar nútímakonur, sem hafa alið
barn á jólunum.