Vikan - 07.12.1967, Qupperneq 81

þannig fram nú orðið, h|á okkur
eins og víðast annars staðar, að
tekinn er einn kafli eða einn þátt-
ur í einu, stundum kannski bara
tvær til þrjár senur. Svo er æft
aftur á línu, síðan tekið upp, og
þannig koll af kolli. Það geta farið
tveir, þrfr dagar í upptökuna. Leik-
stjórarnir eru að öllum jafnaði vand-
virkir og harðir við sjálfa sig og
ef þeim ekki líkar, er tekið upp
aftur. Það getur margt komið fyrir.
Mismæli eru algeng, en þá byrjar
leikarinn bara setninguna aftur og
svo má klippa mismælið burtu. En
annað er mjög algengt, að „temp-
óið", sem við köllum, fellur niður
af einhverjum óskiljanlegum ástæð-
um og það verður ótrúlegur seina-
gangur á öllu. Þá segir leikstjórinn
stopp, og byrjar upp á nýtt. Og
skammar leikarana og keyrir þá
áfram. Svo geta verið áhrifamikil
atriði eða setningar, sem honum
þykja ekki nógu áhrifamikil, sterk
eða innileg. Fyrir því verður hann
að vera mjög vel á verði; það get-
ur haft úrslitaþýðingu. Ef ekki leik-
arinn kemur með þetta frá sínum
brjóststrengjum, þarf heldur ekki
að gera sér vonir um, að það gangi
hlustandanum til hjarta.
— Nú hlýtur að þurfa nokkuð
annað til að vera leikstjóri fyrir út-
varp en svið.
— Að sumu leyti. Það er sama
að því leyti, að hann er til að
hjálpa leikurunum til að móta
þeirra karaktera. í grundvallarat-
riðum er það hið sama fyrir leik-
hús og útvarp. En svo kemur hin
tæknilega vinna. Yfirsýn leikstjór-
ans yfir sýningu, hún er aðeins fyr-
ir leikhúsið, og hún kemur ekki til
greina hér. Hann eins og hlustand-
inn verður að nota sitt eyra.
— Nú hef ég alltaf ímyndað mér,
að ánægjan af því að leika væri
að verulegu leyti af þeirri svörun
— af því sambandi, sem verður
milli leikara á sviði og áhorfenda
úti í sal.
— Það er rétt.
— En þvi getur varla verið til að
dreifa, þegar leikið er fyrir hljóð-
nema.
— Nei. Þessi gagnvirki straumur
milli áhorfandans og leikarans, —
hann er ekki til í útvarpi. Og þess
vegna er svo miklu erfiðara að
leika í útvarpi en í leikhúsi.
— Er þá nokkuð gaman að leika
í útvarp, meðan á því stendur?
— Já, það finnst mér að minnsta
kosti. Ég geri mér ekki almennilega
grein fyrir þvl, en það er eins og
maður byggi upp eitthvað [ staðinn
fyrir það, sem maður missir úr leik-
húsinu. Og svo er það þetta, að hvar
sem einn leikari er; hvort heldur t
lokuðu stúdíói eða á sviði fyrir full-
um sal; ef honum heppnast að kom-
ast inn f sitt hlutverk, samsamast
þeirri persónu, sem hann á að tjá,
þá er hann ekki lengur einn [ tómu
rúmi. Þá er hann orðinn hin mann-
eskjan og hinir leikararnir aðrar
manneskjur og þarna er orðinn til
annar heimur, aðrar kringumstæð-
ur, það sem keppt er að, og leik-
urinn heldur s!nu gildi þrátt fyrir
að sambandið við áhorfandann
vantar. Og samkvæmt kenningu
margra góðra leiklistarmanna á
maður ekki að hafa það alltof
mikið á vitundinni í leikhúsi held-
ur. Það á að vera meira skynjun
en meðvitund. Það hefur einmitt
verið fundið sumum leikurum til
foráttu, að þeir léku á áhorfendur,
og það þykir góðum leiklistarmönn-
um slæmt.
— Eftir þessari kenningu á leik-
arinn að leika fyrir hlutverkið, ekki
óhorfendur.
— Já, sú leikaðferð sem oftast
er viðhöfð [ íslenzkum leikhúsum
er í því fólgin að leikarinn leiki sitt
hlutverk án þess að ætla vísvitandi
að hafa áhrif á áhorfandann. Svo
er til líka aðferð sem miðar að al-
veg því gagnstæða og kennd er
við Bert Brecht. [ leikhúsum, þar sem
mikið er um undirtektir áhorfenda,
getur leikarinn orðið fyrir of mik-
illi uppörfun frá áhorfendum, þann-
ig að hann fari að gera annað
hvort, undirleika eða yfirleika. En
því er ekki að neita, að þessi at-
mosfera, sem skapast í leikhúsi,
hún er alveg sérstök og verður
hvergi til annars staðar. En öll er
þessi blessuð leiklist að heilmiklu
leyti þjálfun og tækni, og það er
ekki nema tiltölulega sjaldan, að
leikarar eignast þess konar náðar-
stundir guðanna, að geta flutt sitt
hlutverk fullkomlega áreynslulaust
og vel. Hin skiptin er þetta kann-
ski meira barátta við taekni og
brögð.
— Nú hlýtur þú að lesa þó nokk-
uð miklu meira af leikritum, en þú
tekur til meðferðar.
— O vertu blessaður, það er nú
minn mikli höfuðverkur. Það er
þessi óskaplegi lestur.
— Ertu ekki búinn að koma þér
upp sérstöku lagi til að hraðlesa?
— Kannski er það nú. Annars er
ég kannski ekki nógu laginn að
finna nógu fljótt, hvort leikrit er
bitastætt eða ekki. Ég hef oft rek-
ið mig á, að af þessum hellingi út-
varpsleikrita, sem ég fæ til lestrar,
hef ég kannski kastað til hliðar
verki, sem mér leizt ekki á eftir
fyrstu blaðsíðurnar. En síðan upp-
götvað að það var ágætis verk, en
það kom ekki í Ijós fyrr en á leið,
og endaði ef til vill sem hrein perla.
Svo þess vegna erfiða ég oft án
árangurs, og í það fer gífurlegur
tími. Og því miður er það stað-
reyndin, að ótrúlega há hundraðs-
tala af því, sem ég fæ af svoköll-
uðum útvarpsleikritum, er svo lé-
legt, að það væri ekki til nokkurs
VIICAN-JÓLABLAÐ 81
BEZTA ' HARLiTLiN

i'A* —
PIERRE ROBERT
Institutde BeuutC* Herrc Robeit,36dluedu HubourgSaint HonorC,Paris.
OG
ílffl i [U1 T
QUÍnl 1 It lil £ 11
fyrir yngri kynslóðina
snsrtivörur
Oculos
Austurstræti 7
Karnabær
Klapparstíg 37
Snyrtivöruverzlunin
Lauoaveo 70
Notið það bezta!

ERUM FLUTTIR í KIRKJUHVOL
LMuii^r . .
z/e? cMvn&rióhci ”