Vikan - 07.12.1967, Síða 86

raðir hafði verið höfuðógn kristn-
innar og vestrænnar menningar,
og upprunalegt tilefni til þessa
hafði verið illindi hákristinna
klerka út af fæðingarjötu sjálfs
friðarhöfðingjans, hvers leiðsögn
öll þessi þrjú stórveldi þóttust
fylgja af takmarkalausri einurð.
Bretar og Frakkar gerðu nú út
tæplega sextíu þúsund manna her
og sendu austur á bóginn, og
skömmu síðar gerðust Sardiníu-
menn aðilar að bandalaginu og
lögðu fram allmikið lið því til
styrktar. Viktor Emanúel, kon-
ungur Sardiníuríkis, og Cavour,
hinn slægi ráðgjafi hans, voru
þá þegar teknir að stefna að því
að sameina Ítalíu undir sína
stjórn. Þar eð þeir voru langt
frá því einfærir um þetta, bundu
þeir vonir sínar við hugsanlega
hjálp frá Vesturveldunum og not-
uðu því þetta tækifæri til að
vingast við þau.
Bandamenn gengu til víga full-
ir sigurvissu. Bretar voru sann-
færðir um að landher þeirra, sem
Wellington hafði skapað og sigr-
að hafi Napóleon í Vatnsmýrar-
bardaga (orrustunni við Water-
loo), væri sá bezti í heimi, og
eins og af sjálfu sér, eða fyrir
klaufaskap. En því verður ekki
á móti mælt að Rússar urðu fyrri
til að bregða brandi. f júlí 1853
hernámu þeir Dónárfurstadæm-
in Moldavíu og Valakíu, sem síð-
ar sameinuðust og urðu konungs-
ríkið Rúmenía, en heyrðu þá enn
undir Tyrkjasoldán, þótt þau
hefðu allvíðtæka sjálfsstjórn.
Bretar ogFrakkartókuþáendan-
lega höndum saman um að spyma
fæti við yfirgangd sarsins og
sendu flota til að verja ístanbúl.
Við þennan hjálparvott færðist
soldán allur í aukana og sagði
Rússum stríð á hendur snemma
í október. Til vopnaviðskipta kom
á landamærum rússneska veldis-
ins og þess tyrkneska í Armeníu,
og í sjóorrustu við Sinop á norð-
urströnd Litlu-Asíu gereyddu
Rússar tyrkneskri flotadeild. Og
í marzlok 1854 sögðu Bretar og
Frakkar Rússum stríð á hendur
og lýstu því yfir að markmið sitt
væri að varðveita Tyrkjaveldi
óskert. Var þá svo neyðarlega
komið málum, að tvö höfuðstór-
veldi kristninnar höfðu ráðizt á
það þriðja til verndar Hundtyrkj-
anum, óþjóð þeirri er um alda-
86 VIKAN-JÓLABLAÐ
HANDPRJONAGARN
vegna hótana frá Austurríkis-
mönnum, sem líka voru farnir
að óttast aukin áhrif þeirra á
Balkanskaga. Meðan bandamenn
dvöldu þarna, kom upp kólera í
liði þeirra og drap fjölda manns.
Engu að síður var herinn nú
sendur til Krímskaga, en þar
skyldi höfuðverkefni hans vera
að vinna Sevastópól, sem var
helzta herskipahöfn Rússa við
Svartahaf og rammlega víggirt.
Haustið 1854 háðu stríðsaðilar
með sér þrjár stórorruslur, við
Alma, Balaklava og Inkerman. í
öll skiptin átti svo að heita að
bandamenn hefðu sigur, nauðu-
lega þó, en hverju sinni glopruðu
þeir úr lúkum sér öllum tæki-
færum til að fylgja sigrinum
eftir. Þeim mistókst að ná Se-
vastópól áður en vetur lagðist að
og urðu því að setjast um borg-
ina.
Frakkar höfðu að sjálfsögðu ekki
síður háar hugmyndir um sinn
her, sem átti frægðarsögu Napó-
leonsáranna skammt að baki. En
staðreyndirnar töluðu öðru máli.
Sannleikurinn var sá, að margt
í útbúnaði og skipulagi beggja
herjanna var orðið úrelt, einkum
þó hjá Bretum. Sjálf yfirher-
stjórnin var fyrir neðan allar
hellur. Saint-Arnaud, yfirhers-
höfðingi franska leiðangursliðs-
ins, var heilsulaus maður og pasl-
urslítill, og Raglan lávarður,
æðsti maður brezku hersveitanna,
var lítill herstjórnarsnillingur og
hafði auk þess lært alla sína her-
mennsku í hinum löngu liðnu
Napóleonsstyrjöldum. Ofan á
allt var hann orðinn svo kalkaður
af elli, að hann misminnti oft-
lega og talaði um „Fransara“ í
staðinn fyrir „Rússa“, þegar ó-
vinirnir voru til umræðu. Sem
betur fór fyrir þá Saint-Arnaud
voru Rússar álíka illa settir og
þeir hvað herstjórn og herbúnað
snerti.
Lið bandamanna gekk á land
á ströndum Valakíu og Molda-
víu, en Rússar drógu her sinn
þaðan bardagalaust, meðfram
THE CHARGE OF THE
LIGHT BRIGADE.
f orrustunni við Balaklava skeði
atburður, sem Bretar hafa síðan
minnst með stolti, og er það eitt
dæmið um þá ástríðu, sem þetta
rólynda fólk hefur til að gera sér
sport úr dauðanum. Hér er átt
við áhlaup léttu brígöðunnar, The
Charge of the Light Brigade.
(Brigade = fimm til sex hundr-
uð manna riddaraherflokkur).
Umræddum herflokki, sem laut
stjórn Cardigans lávarðar, var
fyrirskipað að gera áhlaup inn-
eftir dalskvompu nokkurri endi-
langri og hertaka fallbyssur, sem
Rússar höfðu staðsett fyrir enda
dalsins. Hitt var ekki tekið með í
reikninginn, að Rússar höfðu
einnig fallbyssur beggja vegna
dalsins, og var þetta dæmigert
fyrir fumið og klaufaháttinn,
sem einkenndi herstjórnina í
sóðastríði þessu. Þegar því ridd-
arar Cardigans þeystu inn í dal-
inn, dundu fallbyssuskotin á
þeim frá þremur hliðum í senn.
Eða eins og Tennyson, sem var
mikill þjóðernissinni og sparði
hvergi að vekja stríðseldmóð
með löndum sínum, kvað:
Cannon to right of them,
Cannon to left of them,
Cannon in front of them
Volley’d and thunder’d;
Storm’d at with shot and shell,
Boldly they rode and well,
Into the jaws of Death,
Into the mouth of Hell
Rode the six hundred.
Riddararnir hvikuðu hvergi.
Æpandi heróp, syngjandi stríðs-
söngva og sveiflandi sverðum
knúðu þeir fákana áfram. Fransk-
ur herforingi, sem varð áhorf-
andi að þessari dæmafáu hern-
aðaraðgerð, sagði og hristi höf-
uðið dolfallinn: „Þetta er stór-
kostlegt - en hernaður er þetta
ekki.“ En
Theirs not to make reply,
Theirs not to reason why,
Theirs but to do and die,
Into the valley of Death
Rode the six hundred.