Vikan - 05.12.1968, Síða 21

skrifa um ýmsa karaktera og samsetning af
karakterum, sem ekki áttu heima í Landi og son-
um. Land og synir hafði sterka tilhneigingu til
að taka ákaflega beina og einfalda stefnu, þeg-
ar ég var byr|aður á henni, og úti urðu ýmsir
þeir karakterar, sem koma fram í Þjófi í Para-
dís, en eru þess eðlis, að þeir eyðilögðu fyrir
mér, hefðu þeir farið inn í Land og syni. Þá hefðu
þeir eyðilagt heildarmyndina, sem er heldur dap-
urleg, en þessi bók er ekki dapurleg. Þess vegna
notaði ég tækifaerið. Annars vegar til að segja
dæmisöguna um paradísarþjóðfélagið, hins veg-
ar til að koma mínum körlum að. Þótt fólk eigi
r-------------------------------------------
Eins er það með kúk og piss trúboðið. Ég
er viss um, eftir því hvernig gagnrýnend-
ur og menningarunnendur taka þessu
núna, allt ógætis menn, og allt unga fólk-
ið í skólunum, að næstu 20 órin sjáum við
ekki út fyrir hlandkeröldin. Það verður
hinn nýi, islenzki saloon. Hin nýja, íslenzka
Jósefína.
ekki að þurfa að finna dæmisögur í bókum, til
að hafa gaman af þeim, þjónar þessi bók mér
með því að vera sæmilega heppnuð dæmisaga
— og bjarga mínum körlum í hús. Síðan hef ég
ekki í hyggju að skrifa meira úr sveit, vegna
þess að mínir sveitakarakterar eru allir komnir í
bækur. Þeir eru komnir heim. Ég var 13 ára,
þegar ég fór úr sveit, svo það er takmarkað sem
ég get sótt þangað. En mér fannst, að áður en
ég færi að skrifa um það Iff, sem ég þekki bezt,
þyrfti ég að taka til í húsinu, og skrifa um þessa
karla, því ég verð alls ófær að skrifa um þá,
þegar ég hef farið í gegnum þennan hasar, sem
eftir er.
— Þú sagðir, að Land og synir væru dapur-
leg bók. Að sínu leyti er 79 af stöðinni það líka.
— Já, það má segja það. En dapurleikinn í
Landi og sonum er eftirsjá eftir tímabili. Dapur-
leikinn f 79 er bundinn við persónurnar f sög-
unni. Og það hefur kannski truflað fyrir Landi
og sonum, að hún er sett upp sem saga um tfma-
bil, meira heldur en um fólk. En dapurleiki 79
af stöðinni er ekki eiginlega runninn upp úr
dapurleika tímabilsins. Þegar þú lokar 79 af stöð-
inni, hefur þú lesið sögu, sem endar dapurlega
fyrir fólk. En þegar þú lokar Landi og sonum,
hefur þú lesið bók, sem endar dapurlega fyrir
heila þjóð. Ákveðnum kapítula í hennar sögu er
lokið. Það er svolítið stærri og meiri dapurleiki,
finnst mér.
— Enda heyrði maður það strax, þegar 79 af
stöðinni kom út, að þú værir að skrifa þig frá
kvenmanni.
— Já? Skrifa mig frá kvenmanni, já! Þær eru
margar, kenningarnar um 79 af stöðinni. En sann-
leikurinn er sá, að þegar ég skrifa 79 af stöð-
inni, er ég ekki alveg viss um, hvað ég er að
gera. Það eru nú svo undarlega ásköpuð örlög
manna, að um það bil sem ég er að Ijúka henni,
verður Land og synir til. Hún verður bókstaflega
til, þótt hún væri ekki skrifuð fyrr en löngu síð-
ar og ég ætti mjög erfitt með að skrifa hana. En
þá varð Land og synir til. Því þegar ég var að
skrifa síðustu kaflana í 79 af stöðinni, svo sem
norðurferðina, átta ég mig. Ekki, að ég sé að
skrifa mig frá kvenmanni. Ég er að skrifa mig
frá þeirri eftirsjá, sem bjó í manni, eftir þessu
góða, þægilega sældar-kyrrallfi í uppvextinum til
- --*c u-'-tHi*'
Af þessu verður að draga þó ályktun, að
heimsbókmenntir séu ekki til sem eining.
Sé þetta svona, sem við höfum tilhneig-
ingu til að trúa, meðal annars af því það
hentar okkur Islendingum að trúa því,
finnst mér, að þessir fóu, skandinavísku
sveitamenn okkar hér ó íslandi, ættu að
athuga sinn gang. Hafa þeir ekki bara
tekið próf í einhverjum vitlausum fögum?
V___________________________________________7
13 ára aldurs. Þá sé ég í sjónhendingu, að ég
verð að skrifa mig til fulls frá því. Ég gat ekki
látið það toga ( mig alla tíð. Ég lít svo á, að mitt
aðalverk sé eftir sem höfundar. Að skrifa um
minn eigin samtíma. En fyrst varð ég að skrifa
mig frá barnæskunni. Það er ég að gera I 79 af
stöðinni. En þetta tekst ekki betur til en svo, að
úr því verður líka önnur bók, sem er Land og
synir. Og það verður úr því þriðja bókin, Þjófur
( Paradís. En nú er ég búinn. Nú get ég farið að
byrja. Það er rétt, að ég var að skrifa mig frá
einhverju í 79 af stöðinni, og sjálfsagt er maður
að skrifa sig frá einhverju í öllum bókum. En
það var ekki kvenmaður. Þær hafa ekki garfað
í mér þannig, að ég þurfi að skrifa um þær bæk-
ur, ha! Hitt er svo annað, að það er ókaflega
gott að nota þær í bókum, því bækur eru alltaf
settar upp í tvennum hlutum, og ég hef verið
ókaflega ósvífinn að nota kynin sem ákveðnar,
symbólskar andstæður í verkunum. Og það er
undarlegur fjandi, að sé ekki karl og kona í bók,
er hún talin þjóðlegur fróðleikur eða eitthvað
svoleiðis. Ha? Ekki skáldsaga. Það vogar sér
enginn að skrifa skáldsögu, sem ekki er full af

Útlendingar virða ísiendinga fyrir menn
eins og Haildór Laxness og Snorra Sturlu-
son. Við hinir erum bara skrattakollar til
að viðhalda bókmenningu í landinu. Við
erum taðið, sem heldur eldinum við. Og
það á að láta billegt tað í friði. Það log-
ar líka í því.
V_______________________________________)
kvenfólki og karlmönnum. Ha? Það lítur enginn
við því. Ha? Það er sífellt að stangast eitthvað.
Ha? Menn ættu að reyna að skrifa bók um rollu,
ha? Eða hrút? Ha? Væri ekki gott að nota titr-
andi hjarta sauðkindarinnar í læknabókmennt-
irnar?
— Onnur skýring á þínum verkum er Heming-
waystælingin.
— Já, það hefur lengi loðað við mig. Ég veit
ekki hvernig það er vaxið. Ég stóð alltaf sjálfur
föstum fótum á þv(, hvaðan ég væri og mín
skrif upp runnin, og á hvaða forsendu þau
byggðust. Menn slettu nú yfirleitt tungu í góm
yfir því, og sögðu að ég væri bara að bjarga mér
út úr vondri sítúasjón. Ég veit ekki hvort ég á
að gera það einu sinni enn, því út af fyrir sig er
mér ekki nema heiður að því, að vera orðaður
við þennan ágæta og mikla höfund. Ég hafði les-
ið Vopnin kvödd í þýðingu Laxness, og Og sól-
in rennur upp, í þýðingu Karls ísfelds, þegar
byrjað var að orða mig við Hemingway.
Framhald á bls. 80
VIKAN-JÓLABLAÐ 21