Menntamál - 01.08.1962, Side 50

140
MENNTAMÁL
sveifla handleggnum o. s. frv., — andlitið afmyndast og
líkaminn stífnar allur. Venjulega getur hann síðan, eftir
að „erfiða“ hljóðið er yfirunnið, haldið áfram að tala eins
og ekkert hafi í skorizt og sagt eina eða fleiri setningar.
Enginn stamar alltaf á öllum orðum. Stam er alltaf meira
eða minna tímabundið, og stundum geta liðið dagar, vikur
og jafnvel mánuðir, án þess að það skjóti upp kollinum. —
Þessa tegund stams, sem hér hefur verið lýst, mætti
kalla annars stigs stam. Þá veit sá, sem stamar, um þenn-
an kvilla sinn, hann lítur á sig sem stamara og þjáist af
sífelldri hræðslu við að stama. Og það er einmitt þessi
hræðsla, sem heldur staminu við. Stamsjúklingurinn safn-
ar smám saman í huga sér hljóðum og orðum, sem eru
sérstaklega ,,hættuleg“. Þegar hann kemur að slíku hljóði
í tali eða lestri, kemur að honum hræðsla, um að nú muni
hann stama. Hann býr sig til áhlaups, og þegar orðið kem-
ur, er spennan orðin svo mikil, að allt öryggi og sjálfstjórn
fer út í veður og vind, og hann stamar á orðinu. Við þetta
eykst hræðslan enn og sannfæringin um að hann muni
stama aftur — og þannig koll af kolli, þangað til vítahring-
ur hefur myndazt, sem ógerlegt virðist að rjúfa. Stamar-
inn reynir ýmsar aðferðir við að losna við kvillann. Hann
velur orð án erfiðustu hljóðanna, hann sveiflar handleggn-
um eða deplar augunum til þess að koma sér af stað, hann
ræskir sig og segir „humm“ og „ha“ og ,,jahá“, hann heyr
þögula baráttu án annarra svipbrigða en, ef til vill, star-
andi augnaráðs á undan erfiðu orði, og í versta tilfelli
þagnar hann alveg. Þess eru dæmi, að menn hafi lokað
umheiminn úti til þess að þurfa ekki í sífellu að berjast
vonlausri baráttu til að geta tjáð sig á eðlilegan hátt. Og
þess eru ótal dæmi, að fólk velur sér starf, sem ekki krefst
mikils tals, þótt það sé að öðru leyti hvergi við þess hæfi
og menn biðji um tegund af sígarettum, sem þeim finnst
í rauninni vondar, einungis af því að nafnið á hinum eftir-
sóknarverðari er svo erfitt.