Menntamál - 01.08.1962, Síða 116

206
MENNTAMÁL
I.
Því heilli og samræmdari sem lífsskoðun er, því ljós-
ari er kjarni hennar, því gagnyrtari verður frumsetning
hennar, sú er til kjarnans skal taka.
Að jafnaði er öðrugt að greina, liða og rekja í sundur
meginþætti þeirrar menningar, er lék um mann í bernsku
svo sem lífsloftið sjálft, og svo er um hvað eina, er næst
manni stendur.
Ég hef þráfaldlega spurt mig, hver hafi verið kjarni
og frumsetning lífsviðhorfs og uppeldiskenningar í
Blönduhlíð hálfan annan áratuginn fyrsta eftir heims-
styrjöld hina fyrri. Að sjálfsögðu er svarið vandfundið
og vart sannanlegt; þó trúi ég, að frumsetningin hafi
verið þessi: Þú ert aldrei einn.
II.
Enn falla vötn með hlíðum, þegin undan allri tízku,
hafin yfir allan hverfleik. Hitt veit ég ekki, hvort lífsvið-
horfið í Blönduhlíð býður nýja frumsetningu. Þó mætti
svo vera, því að utan hennar gilda önnur lög en fyrr voru
greind. Þau eru flutt og boðuð með háreysti á strætum
og gatnamótum af litlum spámönnum og miklum, og þau
eru kynnt með stórum fyrirsögnum í smáum ritum og
stórum. Þetta lífsviðhorf er og einfalt og skýrt. Frum-
setning þess er: Þú ert og verður alltaf einn.
III.
Það hefur að vonum gerzt fyrr, að menn kenndu ein-
semi sinnar. Höfundur Hávamála vissi það fullvel. Hug-
ur einn þat veit, es býr hjarta nær, einn es hann sér of
sefa. Hrísi vex ok háu grasi, vegr es vætki tröðr. Sorg
etr hjarta, ef þú segja né náir, einhverjum allan hug. En
höfundur Hávamála veit líka, að til góðs vinar liggja
gagnvegir, þótt hann sé firr farinn. Þannig veit höfundur
Hávamála jöfn skil á einseminni og vináttunni. Ef til