Skírnir - 01.01.1917, Blaðsíða 12
Skírnir] Um launa- og eftirlaunatill. launanefndarinnar. 5-
hinu. Það er ekki ósennilegt, að óbilgjörn stjórn, sérstak-
lega í landi þar sem almenningsálits gætir lítið, og blöð
eru í bernsku, mundi stundum beita afsetningarvaldi sínu
öðruvísi en jafnvel almenningi líkaði vel, ef hún gæti sett
mótstöðumenn sína af, án þess að íþyngja landssjóði með
óvinsælum eftirlaunum. Og sennilega þarf ekki að eyða
mörgum orðum til þess að útlista, hversu það gæti komið'
almenningi, að vera sviftur dugandi embættismanni og fá
í hans stað ónýtan og eftir atvikum gerspiltan stjórnar-
taglhnýting.
Embættismanninum væri það aftur á móti að öllum
líkindum yfirleitt ávinningur, að fá nægilega há starfslaun
til að geta eftiilaunað sig sjálfur. Hann losnaði þá að
minsta kosti undan ómaklegum eftirtölum margra misvit-
urra manna.
Eins og eg þegar hefi tekið fram, má gera sæmilega
til embættismanna með hvoru fyrirkomulaginu um sig.
En hvorugt fyrirkomulagið er eitt út af fyrir sig ein-
hlitt t i 1 þ e s s.
Það viðgekst sumstaðar áður og hefir viðgengist hér
að sumu leyti fram á síðustu tíma, að embættismönnum
hafa verið borguð laun þeirra að nokkru leyti nn naturat
eða í öðru verðmæti en peningum. Þannig hefir prest-
um lengst af goldist afgjöld eftir kirkjujarðir i ásauð og
smjöri, svokölluð dagsverk með vinnu o. s. frv. Þarsem
slíkur launamáti átti sér stað, gætti ekki þess ójafnaðar,
sem nú er mest kvartað undan, hlutfallsskekkjunnar milli
verðmætis nauðsynja manna og verðmælisins eða peninganna.
En þessi launamáti er nú algenginn úr gildi. Og í hans
stað eru nú nálega allstaðar komin svokölluð föst laun,
eða borgun með tiltekinni peningaupphæð. En þar með
er hurðin opnuð, eftir atvikum í háa gátt, t i 1 ó j a f n-
a ð a r o g r a n g 1 æ t i s.
Óathugulir menn gæta þess ekki, að krónan, eins og
hver önnur mynt, er valdboðinn verðmælir, mið-
aður við tiltekið ástand á tilteknum tíma..