Skírnir - 01.01.1917, Qupperneq 92

Skirnir]
Rtifregnir.
85
að ef bygðin í þeim eykst úr þessu að nokkru ráði, verður þröngbýlið
skaðrœði. Það kemur bæði niður á útvegi, verzlun og efnahag, en
bitnar aðallega á heilsufari bæjabúa, einkum hinna fátækari — og
þeir eru hér sem annarstaðar fjölmennari hlutinn — og af þeim
eru það börnin, sem verða harðast úti. Svona gengur þetta í öðr-
um löndum og svona mun það einnig ganga hór, um það er
engum blöðum að fletta. Þarf ekki að rekja þá sögu lengra; þeg-
ar heilsufari fjöldans í einhverjum bæ fer að hnigna, þá er ekki
að spyrja um hag hans að öðru leyti.
Margur kann nú að halda, að þetta »draslist alt saman af ein-
hvern veginn«, eins og vant er, þetta só ekki nema grýlur, sem
verið sé að bregða upp fyrir mönnum. En því er nú ver, að svo
er ekki. Bókin sem hór ræðir um fer ekki með hégómamál eða
loftkastala. Það er ekki annað en dýrkeypt reynsla annara þjóða,
gömul og ný, sem þar er verið að skýra frá, okkur til viðvörunar
og lærdóms.
Eftir því sem eg þekki til þessara fræða, virðist mór bókin að
öllu leyti í samræmi við rit færustu og fróðustu manna erlendra um
þessi efni, eins og heimildaskráin einuig bendir tll. Bókin er sniðin við
okkar hæfi og svo ljóst og skipulega pamin, að hún virðist hverjum
meðalgreindum manni auðveld. Hún þarf að komast í hendur allra
byggingarnefnda og bæjarstjórna og hreppsnefnda í sjávarþorpum.
Og helzt ættu sem flestir bæjabúar að lesa hana. Og menn þurfa
að lesa hana rækilega sem lærdómsbók — katekismus — í þessari
fræðigrein, sem hér má heita óþekt. Stakkaskiftum þurfa bæir
okkar að taka og mundi almenn þekking á þessu máli stórum lótta
það starf þeim, sem mest eiga að því að vinna. Verulegar endur-
bætur verða lítt kleifar ella.
Að vísu er þess ekki að dyljast, að nokkurt vandhæfi muu
verða á því að koma æskilegum skipulagsendurbótum í framkvæmd,
eins og höf. einnig telur viðbúið. En ef það reynist erfitt enn
sem komið er, meðan bæir okkar eru mest megnis bygðir úr timbri,
hvað mun þá síðar verða, þegar steinhúsum fjölgar? Og þeim
fjölgar nú óðum með ári hverju, svo að hér er ekki til setunnar
boðið. Víða mun þó nú þegar reynast allerfitt að hagga gallaðri
gatnaskipun, sem þegar er á komin, en frágangssök verður það
hvergi nærri alstaðar, ef viljann vantar ekki. Einna torveldast
mun reynast að fá því framgengt, að tvöföld húshæð verði milli
húsahliða, jafnvel þó að ekki só nema þar sem eingöngu er um íbúðir
að ræða; til þess er gatnaskipun og húsa svo víða of þröng.