Skírnir - 01.01.1917, Side 102
Skirnir] Um jarðskjálitasprungu. 95-
nauðsyn, ef framfarir eiga að verða í rétta átt, og má ekki láta
það villa sig, þó að þeim hafi oft ekki vegnað vel, sem forvígis-
menn hafa verið í þessum efnum. Hlytur oft svo að fara, meðan
mannfélagið, eða þetta sem er að reyna að verða mannfólag, hefir
enn ekki nógu vel lært að verða samtaka, og þjóðlíkaminn því er
haldinn af nokkurs konar »ataxia« eins og þess konar veikindi eru
nefud á læknamáli.
III.
Yér tökum þá þar til, er jarðskjálftabylgjan, hreyfingaraldan
í jörðinni, rann út Selsundsdalinn. Þegar hún kom að jökulbergs-
hálsinum, sem áður er um getið, þá var steypuberg þetta svo fast
fyrir, að jarðaldan kastaðist að miklu leyti aftur, en aðeins nokk-
uð af henni hélt áfram í jökulberginu. Hvað nú varð, skyrist
bezt, ef menn athuga sjávaröldur, sem skella upp að hömrum;
þær kastast frá hömrunum aftur, og há og úfin alda, hærri og
úfnari en hinar, rís upp skamt frá hömrunum, af samkasti frá-
rennaudi og aðrennandi öldu.
Líkt þessu hefir farið með jarðbylgjurnar þarna við Selsunds-'
hálsinn. Jörðin innan við jökulbergshálsinn hefir hafist upp í svo
brattan hrygg, þegar bylgjunum að og frá hálsinum laust saman,
að yfirborðið þoldi ekki þensluna og rifnaði.
Hvirfilhreyfingar eða hvirfingar hljóta að verða hér og hvar
þar sem viðspyrna einhver hrindir öldum frá sór, af því að frá-
alda og aðalda snúast hvor á aðra. Sjáum vér þessa vott á Selsunds-
sprungunni, því að jörðin hefir þar risið upp í hól, sem sprunginn
er marga vegu út frá toppinum.
Jarðskjálfti sá, sem hór ræðir um, virðist ekki hafa átt upp-
tök sín mjög djúpt í jörð; verð eg að láta þá um að rannsaka
slíkt nánar, sem meira kunna í hreyfingarfræði en eg. En upp-
tök jarðskjálftans er mjög líklegt að hafi verið einhver aðalbrestur
sem varð þegar jarðhitinn var að leita uppeftir í undirbúningi ■
undir gosið norðaustur af Heklu vorið 1913.
Helgi Pjeturss.