Skírnir - 01.01.1917, Blaðsíða 55

-48
Nýtízkuborgir.
[Skirnir
•smiðjuhúsin lét liann gera bæði fegurri og heilnæmari en
þá þektist, en sérstaklega lét hann sér ant um, að hús
vinnumanna sinna væru vel úr garði gerð, nægilega rúm-
góð, hentug til íbúðar, nytu vel sólar og litu auk þess
smekklega út. Húsin bygði hann samföst í löngum röð-
um, tvílyft, en ætlaði hverri fjölskvldu hús fyrir sig og
dálítinn matjurta- eða blómagarð að húsabaki. Milli bak-
hliða húsanna lá svo stígur sem fiytja mátti eftir kol o.
fl. að húsunum en ösku og sorp burtu án þess að óþæg-
indi yrðu að. A neðra gólfi í hverju húsi var rúmgott
íbúðar eldhús, sem borða mátti í og búa í að mestu leyti,
þvottaklefi með baðáhöldum, búr, vatnssalerni o. fl., en á
efra gólfi 3 svefnherbergi, eitt f-yrir hjónin, annað fyrir
dætur og þriðja fyrir synina. Kjallari fylgdi hverju húsi.
Húslengdin sem að götunni sneri, var 5,20 m., breiddin
7,60 (um 9 al.X12 ál.). Smávaxin voru liús þessi, en vel
vönduð og nægileg fyrir eina fátæka fjölskyldu. Herberg-
in voru björt, nutu vel sólar óg hver fjölskylda hafði alt
-,-sitt fyrir sig. Húsaleigan var tæpar 2 kr. á viku eða
rúmar 100 kr. á ári. Þá voru og nokkur húsin stærri.
Þau voru ætluð umsjónarmönnum verksmiðjanna og öðr-
um, sem ekki létu sér litlu húsin nægja.
Þorpið Saltaire, sem 7’itus Salt bygði handa verka-
mönnum sínum, slagaði nokkuð upp í Reykjavík, því iverk-
smiðjunum unnu 3000 manns. Þurfti því að sjá öllu þessu
fólki fyrir fleirum nauðsynjum en íbúðarhúsum. Fram
undan miðju þorpinu lét hann reisa vandaða skóla, ann-
-an fyrir pilta og hinn fyrir stúlkur. Þar reisti hann og
mikið bókasafn með ágætum lestrarsölum og hverskonar
þægindum. Gaf hann til þess fjölda bóka, einkum heim-
spekilegs efnis og þær sem lutu að ýmsum þjóðfélags-
málum og endurbótastarfi. Hann nefndi það heimspekis-
stofnunina. Kirkjur lét hann gera veglegar, gamalmenna-
hæli fyrir uppgjafavinnufólk, matsölu og veitingastaði fyrir
ógifta, en áfengi var þar hvergi veitt. Þá voru og leik-
vellir gerðir fyrir unga og gamla og smábletti gátu þeir
fengið til ræktunar gegn vægu gjaldi, sem þess óskuðu.