Skírnir - 01.01.1917, Blaðsíða 80

Skírnir]
V estnr-í slendingar.
73-
við þau losna gáfur úr læðingi, sem áður gætti lítt eða
ekki. Af landnámi sprettur ný menning, og þarf ekki
að nefna fjarskyldara dæmi en bygging íslands. Menn-
ing Islendinga varð önnur en Norðmanna, og væri gam-
an fyrir sagnfræðing að bollaleggja um það, hver áhrif
það hefði haft á sögu Noregs, ef Norðmenn hefðu frá
öndverðu tekið þá stefnu að færa sér sem bezt í nyt þær
nýjungar sem íslenzk menning kom með. En lítum held-
ur á þær nýjungar sem Vestur-lslendingar hai'a auðgað
oss með. Þar verða fyrst bókmentir þeirra fyrir oss.
Þeir hafa frá upphafl vega, svarið sig í ættina með bók-
mentaviðleitni sinni, og verður varla annað sagt, en að
skerfur þeirra sé vonum meiri, þegar litið er á allar að-
stæður. Því miður hafa bókmentir Vestur-íslendinga ekki
verið rannsakaðar svo sem skyldi og sýnt fram á kosti
þeirra og lesti og þar með hið nýja sem þær hafa til
brunns að bera. Það væri allmikið verk og þyrfti að
gerast sem fyrst. En hvernig sem dómurinn verður að
öðru leyti og þótt margt verði vegið og léttvægt fundið,
þá er enginn efi á því, að í tímaritum Vestur-íslendinga
hafa birzt margar greinir sem áttu erindi hingað og vöktu til
umhugsunar og að sum ljóðskáldin og söguskáldin íslenzku
vestan hafs hafa lagt ný óðul undir íslenzkuna.
Guðm. Friðjónsson hefir fyrir löngu skilið þetta rétt
og bent á það í grein sinni um Stephan G. Stephansson
í Skírni 1907 (bls. 205). Hann segir: »Eg á við það, að
þeir sem flutt hafa vestur hafa fengið nýjar hugmyndir
í nýju veröldinni. Stephan G. Stepliansson fer vesturum
haf með mikinn fjársjóð íslenzkrar og norrænnar tungu —
sögu, skáldskapar og málfræði. Þegar hann kemur vestur,
leggur hann undir sig ný lönd: nýja náttúru, nýtt þjóðlifr
nýjar bókmentir. Hann er konungur yfir fjársjóðum
tveggja þjóðlanda. Ef Stephan hefði setið heima í dalnum
sínum mundi hann hafa orðið skáld að vísu. En hann
hefði áreiðanlega náð minni þroska. Þá mundi hann.
aldrei kveðið hafa »4 t'erð og fiugi«, sem eitt sér mundi.
gera hann ódauölegan í landi bókincnta vorra þótt haniL