Skírnir - 01.01.1917, Blaðsíða 97

Ritfregnir.
[Skirnir
■90
/hvert djúp só staðfest milli 17. aldar og 19. aldar rótttrúnaðarins.
:En það dregur höf. sórstaklega fram fyrir þá sök, að 19. aldar
réttrúnaðuriun (eins og hann hafði mótast á íslandi fyrir
áhrif ýmissa góðra manna) var sú kristindómstegund, sem ís-
lendingar fluttu með BÓr vestur um haf, og lendir þar jafnskjótt í
harðri deilu við 17. aldar rétttrúnaðinn. Er síra Jón Bjarnason
fulltrúi hins fyrnefnda, en síra Páll Þorláksson hins síðarnefnda.
En svo er grimdin mikil á báðar hliðar í þeirri sennu, að síra
Páll lýsir því yfir, að samvizka sín leyfi sér ekki að skoða sfra
Jón »bróður sinn í drotni vorum Jesú Kristi<(, slíkur villutrúar-
maður sem hann sé, en síra Jón kallar það »antí-kristindóm«, sem
síra Páll kenni. Svo laugt komust menn í frekjunni, að síra Páll
amaðist við þv/, að safnaðarfólk sitt befði grafreit sameiginlegan
safnaðarfólki síra Jóns! Seinna Jeiðir höf. rök að því, að sú guð-
fræði, sem kirkjufélagið vestur-íslenzka berjist fyrir nú, só 17. ald-
ar guðfræðin — með öðrum orðum: að 17. aldar réttrúnaðurinn
hafi þar vestra, í hóp réttrúaða kirkjufólksins íslenzka, orðið 19.
aldar rétttrúnaðinum yfirsterkari. Að þar er ekki tekið of djúpt
í árinni, hvað skoðanirnar á bibh'unni snertir, virðist ómót-
mælanlegt af »framburði prostanna fyrir rétti«, eins frá honum er
skýrt í »fylgiskjölunum«. Þar hikar einn af prestunum vestur-ís-
lenzku ekki við að játa að hann trúi þv/, að sólin snúist kringum
jörðina af því svo er kent í gamla-testamentinn. En hór skal
ekki farið frekar út í þá sálma.
Kirkjufélag landa vorra vestan hafs var stofnað í bezta og
göfugasta tilgangi og það hefir vafalaust unnið milcið starf og
virðingarvert til viðhalds og eflingar kristnihaldi landa vorra þar
í dreifingunni og um leið til viðhalds og styrkingar íslenzku þjóð-
erni þeirra. Að guðfræðilegur skoðanamunur geri vart við sig inn-
an þess fólagsskapar er ekki nema eðlilegur hlutur. Það kirkju-
fólag hefir aldrei verið til, þar sem allir starfsmenn þess litu ná-
kvæmlega sömu augum á trúmálin. En að þetta kirkjufólag skuli
hafa leiðst svo langt í þröngsýni og ófrjálslyndi í trúmálum, að
menn geri sór að leik að flæma burt úr þeim félagsskap annan
eins mann og höfund þessarar bókar, með hans mikla lærdómi og
með hans heitu lifandi kristnu trú, — það finst mór átakanlega
raunalegt. Og mér er spurn: er kirkjufólagið svo mönnum skipað
á nálægum tíma, að það megi við því að hrinda jafn prýðilega
hæfum manni frá sér? Eg fæ ekki sóð, að þeirri spurningu verði
svarað öðruvísi en neitandi.