Skírnir - 01.01.1917, Blaðsíða 98

:Skírnir
Ritfregnir.
91
Síra Friðrik J. Bergmann hefir með þessari bók sinni reist sór
sem frjálslyndum kirkjunnar manni þann bókmentalegan minnisvarða
sem lengi mun óbrotinn standa í fáskrúðugum guðfræSilegum bók-
mentaakri vorum. J. H.
Vestan nm haf. Smávegis um Ameríku og Landa vestra.
Eftir Magnús Jónsson prest á ísafirði. Rvík 1916.
I. Inngangur. II. Landslag — veSrátta. III. Landarnir. IV.
Sveitabragur — siðir og venjur. V. Islenzkan vestan hafs. VI.
Andlegt líf. VII. Trúmál. VIII. Vindur. IX. Eiga íslendingar
að fara til Ameríku.
Kver þetta er lipurfc skrifað, og höf. segir sjálfur í formálan-
um, að í því sé »ekkert annaS haft fyrir augum en segja satt frá«.
Viljinn er lofsverSur. Eu ekki get eg að því gert, aS mór virSist
kveriS bera þaS greinilega með sór, að höf. hefir litið óyndisaugum á
alla skapaSa hluti sem haun sá vestra og því orðið hlutdrægur. Eg
hefi í grein minni um Vestur-íslendinga hér að framan athugað
kenningu hans um að »Landar« sóu ekki íslendingar lengur ■—■
kenningu sem annars kemur illa hsim við það sem hann segir á
bls. 45: »Miklu greiðara aSgöngu að hafa hkamleg fataskifti en
andleg. Og þess vegna lifir gamli neistinn undir niðri hve kapp-
samlega sem nyi tíminn hleður ofan á hann«, Eða málsháttinn:
»Sá breytir um loffc en ekki lund, sem langt fIyzt«, sem hann
vifcnar til þegar hatin þarf að skj'ra deilurnar um trúmálin sem —
arf fraraan af Sturlungaöld. Annars virðist mór skoðun höf. á
þjóðerni »Lauda« bygð á því að hengja sig í smámuni, sem ekk-
ert sanna nm þjóðernið, og leggja út á versta veg það sem finna
má að einstökum mönnum. Eftir að eg hefi kynst Vestur-lslend-
ingum 3æt eg engan telja mér trú um, að Islandsvinir séu þeir ekki
nema sárfáir, eins og höf. segir á bls. 40. ÞaS getur verið þarft
verk aS benda á það sem manni þykir að, og ýmislegt sem höf.
segir er eflaust holl hugvekja fyrir einstöku »Landa«. En það er
ranglátt, að það komi fram sem rnynd af Vestur-Islendingum al-
ment eins og orðið hefir, hvort sem höfundur hefir ætlast til þess
eða ekki, því að enginn sem les kverið getur hugsað annað en að
»Landar« só þó að minsta kosti ríflegur meiri hluti Vestur-íslend-
inga. Höf. segir á bls, 28: »Enginn sérstakur má því taka til
sín neitt af því, er hér kann aS verða sagt um Landana vestra.
Hér er að ræða um heildarmynd, eins og hún vakir fyrir höfund-