Fróði - 01.01.1914, Side 49

FRóDI
113
heilt, aS heita má, eins og hin hvítu blócSkorn oftlega gjöra, er
þau fara út um æSaveggina.
Til þess að búa til þessar lifandi verur þarf nú dálítiS meira
en meSalbangara eða gutlara, og af því getum vér séð, að þessir
íbúar í miltana eru karlar fyrir sinn hatt. Og þeir hljóta að hafa
stjórn fyrir sig og höfðingja, er stjórna þeim.og lög.sem þeir hlýða
þó að vér í fávisku og flónsku vorri vitum ekkert um þetta, því
að í rauninni er maðurinn sauður mesti og veit eiginlega ekkert
hvað gjörist í sínu eigin nefi, og því síður þegar nokkuð kemur
frá því.-En enginn efast um að þetta séu sálir, þessar cellur, sem
miltað mynda og byggja, jafnvel Haeckel viðurkennir það.
Hér er efni fyrir skáldin, þau ættu að geta samið skáldsögur
hrífandi rómana með bardögum og ástaæfintýrum, stjórnarbylt-
ingum og uppreistum um íbúa þessa. En náttúrlega þyrftu skáldin
að kynna sér atferli, lífsskilyrði og lifnað þeirra allan, ein 5 eða
6 árin, áður en þeir færu að skrifa um þá.
Ég hef tekið þessi dæmi hér á undan, ekki til að sanna til-
veru mannsálarinnar, því að þetta er sameiginlegt bæði dýrum
og mönnum, heldur til að sýna að það er annað og meira, en
efnablöndun, eða “chemical action" sem veldur þessum hlutum.
Það er svo oft, sem þeir tala mest um “chemical action” sem ekk-
ert vita hvað “chemical action” er. En hver heilvita maður
hlýtur að sjá, að hér stendur miklu meira á bak við. Það er sála,
(mind) sem veldur þessu öllu saman. En ég ætla að taka eitt
dæmi enn þá, til að skýra þetta, svo fer ég að færast nær manns-
sálinni. Það er nokkuð, sem fræðimenn kalla “Karyokinesis,,.
Vér getum kallað það æxlun eður margföldun cellanna. Á því
hinu stórkostlega lögmáli byggist alt líf í grasaríkinu, dýraríkinu
og mannfélaginu.
Tökum celluhóp einn, örlítinn hóp af þessum undursmáu
lifandi verum, það er sama, hvort það er í eikartrénu, hestinum,
fuglinum, eða manninum. Hver ein cella í þessum hóp er svo
smá, að þarf 10 milíónir til að þekja einn einasta ferhyrnings-
þumlung. Það er nokkuð smátt. Vér mundum kalla það smá-
dýr, ef þau kæmust aðeins 3 á ferhyrningsþumlunginn, en þá
smærri ef það þyrfti 30 þeirra eða 300. Um þá tölu getum vér
allir gjört oss hugmynd. En þegar það fara að koma 30,000