Jólablað félagsins Stjarnan í austri. - 24.12.1920, Page 31

allsherjar. Og hana er ekki að eins að finna í fornum frásögum
og munnmælum, er hafa lifað á vörum þjóðanna frá ómunatíð,
heldur einnig í trúarhugmyndum þeirra þjóðflokka, sem standa enn
þá á hinum lægstu stigum menningarinnar og eru enn í dag sem
sýnishorn af mannkyninu, þegar það var á bernskuskeiði.
»Vér finnum«, segir Andrew Lang í hinu fræga riti sínu, Mak-
ing of Religion, »hjá þjóðum, sem skemst eru á veg komnar, af
þeim þjóðum sem nú eru uppi, hjá mönnum, sem eru komnir að
eins lítið eitt upp fyrir það menningarstig, er hinir eldri steinaldar-
menn stóðu á, og hjá mönnum, sem eru haldnir hinni ömurlegustu
draugatrú, — finnum, segi eg, trúarhugmynd, sem á vissulega ekki
rót sína að rekja til draugadýrkunar, því að þeir tigna ekki anda
feðra sinna.
Og vér finnum í hjörtum þeirra, í tungu þeirra og allri siðferðis-
viðleitni, — innan um allar hégiljurnar og hjátrúarsiðina, sem eiga
alt annan uppruna, — finnum trú á veru, sem á að hafa skapað
veröldina eða smíðað, löngu áður en nokkur man eftir því, er gerð-
ist. Vera þessi er eilíf og ódauðleg. Hún er og réttlát og elskar
alt mannkynið. Hún er altaf söm og jöfn og henni hnignar aldrei.
Bústaður hennar eða bólfesta er »uppi meðal stjarnanna«, en ekki
uppi á reginfjöllum né í húsum inni. Henni eru ekki hlaðin ölturu,
sem reyk leggur upp frá og hennar vegna er engu blóði úthelt«.
Þetta er sú guðshugmynd, sem blasir við oss innan um hinar
einfeldnislegustu trúar — eða öllu heldur hjátrúarhugmyndir —
hinna lítt siðuðu þjóða. Það verður, ef til vill, ekki sagt, að hún
sé fullkomin, en hún er samt miklu háleitari en hugsanlegt er, að
heili hins menningarsnauða manns hefði getað smíðað sér, ef hann
hefði ekki notið styrks hins guðræna eðlis, er leynist með honum
sjálfum. Hinsvegar má auðvitað gera ráð fyrir því, að þessar hug-
myndir villimanna, séu leifar þeirra trúarbragða, sem horfnar menn-
ingarþjóðir höfðu í ómunatíð; en það má líka ganga að því vísu,
29