Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1921, Síða 40

198
Kjartan Helgason:
IÐUNN
Vestur-íslendingum sé að glæðast viljinn á að við-
halda þjóðerni sínu, hvað skyldi þá vera því til
fyrirstöðu, að það takist? Auðvitað eiga þeir við
erfiðleika að etja. Þeir eru fáir á móts við aðra íbúa
landsins, og þeir eru dreifðir um feikna-stórt land-
flæmi. Það er vafalaust, að nokkuð margir af þeim
glatast þjóðernislega, eða hverfa eins og dropi í sjóinn,
einkum þeir, sem alast upp í stórborgunum. En svo
margir eru Vestur-Islendingar, að þeir þola það, þótt
nokkrir gangi úr skaftinu. Pað verður ekki bana-
mein þjóðernisins. *
Fyrir nokkrum áratugum var kveðinn upp dómur,
eða réttara sagt spádómur um íslenzkuna hér á ís-
landi. Pað var málfræðingurinn nafnfrægi Jakob
Grimm, sem kom með hann. Ég get ekki tilfært hann
oiðrétt, en hann var eitthvað á þá leið, að islenzkan
hlyti að deyja út, eða verða að ómerkilegri mállýzku.
Ef íslendingar ættu fyrir höndum, að komast inn í
menningarstrauma Norðurálfunnar, þá gætu þeir ekki
varðveilt tunguna; til þess væru þeir of fámennir.—
Ég býst við, að þessi spádómur hafi á þeim tímum
þótt sennilegur og vel rökstuddur. Iíg man eftir einu
sinni á skóla-árum mínum, að ég hlustaði á kapp-
ræðu milli tveggja manna um það, hvort ekki væri
rétt af íslendingum hér heima, að skifta um tungu-
mál, taka upp mál einhverrar stórþjóðarinnar, t. d.
ensku. Annar mælti á móti, en hinn hélt því fram,
að það væri bersýnilegur hagur og alls ekki óger-
legt. Og ég gæti bezt trúað, að rökin, sem hann
færði fyrir sínu máli, hafi þótt fult svo skýr og
skiljanleg, einkum lítt mentuðum mönnum. En það
sem þykir sennilegt eftir útreikningi kaldrar skyn-
seminnar, reynist stundum heimska. Pegar æðstu og
dýpstu tilfinningar manna eiga leik á borði, kemst
skynsemin einatt í mát. Röksemdirnar verða mátt-
lausar, þegar viljinn tekur í taumana. — Nú væri