Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1921, Síða 52

210
Guðm. G. Bárðarson.
IÐUNN
fundið hve mikið af helium geti myndasl í alt
úr ákveðnum þunga (t. d. 1 grammi) af ofannefndum
geislaefnum, og eins hve lengi ákveðið mál (t. d.
teningsmiliimeter = mm3) af helium sé að myndast
úr vissum þunga af efnum þessum. Á sama hátt
hafa menn fundið, hve mikið af blýi geti myndast
úr ákveðnum þunga af úranium og hve langan tíma
það sé að myndast.
Úr hverri frumeind af úranium geta myndast 8
helium frumeindir og 1 frumeind af blýi. 1 gramm
af úranium getur myndað á einu ári n/ioo.ooo hluta
úr teningsmillmetra (mm3) af helium eða 11 mm3 á
100.000 árum. Sama þyngd af úranium framleiðir á
ári 0,000 000 000 125 gr. af blýi. 1 gr. af thorium
framleiðir á ári um 3/ioo.ooo hluta úr mm3 af helium
eða 3 mm3 á 100 þús. árum.
Við aldurs-ákvörðun bergtegunda og steina með
tilstyrk geislaefnanna er gengið út frá því, að hvorki
blý eða lielium hafi verið í bergtegund þeirri, sem
reynd er, þegar hún myndaðist í upphafi, heldur að
eins geislafrumefnin sjálf (úranium og thorium), og
siðan hafi hin fyrnefndu afleiðsluefni þeirra (helium
og blý) smám saman verið að myndast. Einnig er
bygt á þvi, að afleiðsluefnin liafi ekki farið forgörð-
um, heldur varðveitist óskert í bergtegundinni frá
því þau fyrst tóku að myndast.
Reyndar hafa menn fundið, að þessi reiknings-
undirstaða er ekki fyllilega örugg. Helium rýrnar
nokkuð í ýmsum bergtegundum, og mjög eru berg-
tegundirnar mishæfar til að geyma helium. Til aldurs-
ákvarðana verður því að velja þær steintegundir, er
helium varðveitist bezt í. Hitt mun miklu sjaldgæf-
ara, að lielium sé í steinum, þegar þeir myndast.
Stöku steintegundir (t. d. beryl) eru þó all-ríkar af
helium, án þess í þeim sé geislaefni að nokkru ráði-
Halda menn, að í þeim hafi verið geislaefni í fyrstu,