Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1926, Page 39

IÐUNN
Orlög Grænlendinga.
201
verða mjög sporhvatir í eptirleitir skjalaheimilda, er
sýna kynnu, til dæmis, hvernig nánar var háttað skuld-
bindingum konunganna í Grænlandi eptir Gamla Sátt-
mála. Það frábæra stórvirki, sem Finnur Magnússon
og Rafn hafa unnið með útgáfu »Sögulegra minnis-
merkja Grænlands« (1838—45) hefur ekki náð og gat
ekki náð yfir öll þau gögn sem lúta að sögu Græn-
lands. En svo mikið hefur unnist með því heimildasafni
og skýringum, að á ýmsum sviðum hinnar óskrifuðu
Grænlandssögu þarf, ef til vill, ekki nema upplýsing
eins smáatriðis, sönnun eins atburðar, til þess að varpa
þar fullkomnu ljósi yfir stórvægileg efamál, sem ósvarað
er enn til þessa dags. En eitt af þeim efnum er skuld-
bindingarákvæðið, á hlið konungs, um það að halda
uppi samgöngum við Grænland. Þetta málsatriði er svo
mikilvægt í því efni, sem hjer er átt við, að rjett er að
athuga það vel, eptir þeim gögnum er fyrir liggja.
Finnur og Rafn geta þess til að Ormur lögmaður
Sturluson, sem var í miklum metum hjá Friðrik 2. og
dvaldi í Höfn veturinn 1567—68, hafi frætt konung um
Grænland, og eggjað hann á að senda skip þangað
vestur. Var þá gefin út nokkurs kyns ávarp eða kunn-
gerð til Grænlendinga dags. 12. apríl 1568 frá höll
konungs í Höfn og undir innsigli. Meginatriðið í boð-
skapnum er á þessa leið:
»— — Síðan að vjer vorum komnir til vorrar Kong-
legrar ríkisstjórnar, formerktum vjer í sannleika að þar
skyldi vera gjörður nokkur sáttmáli og skildagi upp á
beggja síðu, og frá Noregi til Grænlands skyldi sigla
tvö skip hvort ár — og færa þangað alla góða, nyt-
samlega vöru sem landinu og almúga væri til besta —
hvað að vjer höfum fengið að vita, að þar hefur verið
forsómað fyrir sökum veðranna og tímanna svo og ann-