Eimreiðin - 01.07.1938, Síða 116

348
RITSJÁ
eimreiðiM
menn að láta skógræktina til vor taka. Margt er svipað i skógræktarniál-
um heggja landanna, og geta þvi flestar ráðleggingar höf. komið að svip-
uðu haldi hér og í Noregi. Auk þess er ritgerð þessi svo skemtileg
þrungin brennandi áhuga liöfundarins fyrir skógræktinni, að hún vekui
árciðanlega margan islenzkan lesanda til atliafna, sem áður hefur látiö
islenzkar skógræktartilraunir afskiftalausar. Sv. S.
ísland og íslenzkar bókmentir erlendis.
Jan Spoelstra: DE VOGELVRIJEN IN DE IJSLANDSE LETTERKUNDE-
— Akademisch proefschrift; — Haarlem, 1938. — (Útilegumenn i islenzk-
um bókmentum), 207 bls. 8vo; þar af 23 hls. tilvitnanir og heimildaskra-
Eins og titill bókarinnar her með sér, er hér um rit að ræða, sem einn
hollenzki háskólinn (Utreeht) veitir doktorsnafnliót fyrir, og er þettn
fjórða ritið um islenzk efni, sem Hollcndingar hafa gefið út á síðustu
fiinm árum.
IJað er athugandi, að orðið „vogelvrij" (vogel = fugl; vrij = frjálsh
er haft um alla þá, sem einhverra orsaka vegna höfðust við utan við þjó®'
félagið, hvort heldur þeir voru reknir úr því með dómi, eins og gert var 1
fornöld vorri og lengi fram eftir öldum, eða að menn annara orsaka
vegna „lögðust út“. Höf. bendir á, að í islenzku máli eru til mörg nöfn a
slíkum mönnum; skógarmenn, stigamenn, útlilaupsmenn, illvirkjar, úti
legunienn, útileguþjófar o. fl„ þó að þetta eina orð sé látið nægja á hol
lenzkri tungu, af ástæðum, sem liggja í augum uppi. En ritið fjallar u®
þær hókmentir, sem snerta alla.þess liáttar menn.
Ritið er, eins og getið var um, doktorsritgerð og visindarit, og skal hel
engin tilraun gerð til að rekja skoðanir höfundar á efninu, né gagnrýna
þær. Höf. tekur ]>að fram, að hann ætli ekki að taka hina réttarlegu h*1®
málsins til meðferðar í riti sínu, né rekja það frá sjónarmiði löggjafallS'
hann tekur sér fyrir liendur að rannsaka og skýra þær bókméntir, 1S
lenzkar og erlendar, sem til eru um „vogclvrijen" og að grafast f3rrir uj’*>
úr hvaða þjóðmenningu þær hókmentir séu sprotnar. Og þetta virðh*
hann gera af miklum lærdómi og mörg rit hefur hann rannsakað, s'
sem sjálfsagt er við sanmingu visindarits. Heimildaskráin aftan við bók
ina er á sex blaðsiöum, og eru þar þó ekki taldar hlaðagreinar og timarit*1’
né liandrit, sem höf. hefur kynt sér um efni sitt.
Höf. byrjar á því að rannsaka sambandið á milli íslenzkra bókmenU
um útilegumenn, útlaga o. s. frv., við þjóðmenningarhrej'fingar og kók
mentaöldur, sem á undan eru gengnar á hverjum tíma og áhrif þeiria
ritstörf manna í því efni. — I>á er langt mál um frásagnir um sakamen1
í fslendingasögum. — Grettir verður germanskur Herkúles: Báðir stei'k,r'
háðir hjargvættir. Grettir var manna lagnastur að koma af reimleiku11
eins og kunnugt er og ej’ddi óvættum til mikils hagnaðar fj’rir landsmeni^
Hið sama gerði Herkúles, — þó ekki sé kunnugt, að hann glimdi '
afturgöngur.
Þvi næst tekur við rannsókn á frásögnum um útilegumenn i mi' *