Eimreiðin - 01.09.1960, Síða 70

254
EIMREIÐIN
Hvergi er landnámslífi og braut-
ryðjendabaráttu íslendinga vestan
hafs þó lýst betur eða eftirminni-
legar heldur en í kvæðum ýmissa
skálda þeirra. Ekki skal hér farið
út í þá sálma að lýsa að neinu ráði
þeim ástæðum, er á sínum tíma
knúðu íslendinga þúsundum sam-
an til vesturfarar. Hitt er áreiðan-
legt, að séra Jónas A. Sigurðsson,
sem lengi var prestur í byggðum
þeirra snemma á árum, liafði rétt að
mæla, er liann komst svo að orði
í snjallri ræðu fyrir minni land-
nemanna á fimmtíu ára afmæli ís-
lenzka landnámsins í Norður-
Dakota 2. júlí 1928:
„För íslendinga vestur um haf var
sízt ger í léttúð né byltingaranda.
Hinar helgustu livatir knúðu fjöl-
margra þeirra landnema, sem liér
er minnst. Vesturfarir hófust á
harðindaárum ættjarðarinnar......
Vesturförin var ger til að vernda
ættina og sæmdina íslenzku. Fram-
tíð barnanna eggjaði flesta til far-
ar. Því var brotist að heitnan. Því
voru æskustöðvar og ástvinir kvadd-
ir. Því lögðu alvarlegir menn og
óttaslegnar konur út á veglaust haf-
ið, á lítt færum hafskipum, til
ókunnugra landa og þjóðflokka,
harla vankunnandi og flestir án
nestis og nýrra skóa. Og því var
lagt inn til eyðilanda og óbyggða,
með öreiga hendur og ómálga
börn, — þrátt fyrir tröllasögur af
Rauðskinnum og útilegumönnum,
þrátt fyrir ógnir, ofurhita og
kulda, og ótal aðrar hættur og
hindranir."
Löng og ströng var glíman við
margvíslega örðugleika landnáms-
áranna, og vafalaust hafa margir
þeir íslendingar, sem lögðu í gæfu'
leit vestur yfir liið breiða haf, orð-
ið fyrir sárum vonbrigðum, ekki
sízt fyrst í stað. Þorsteinn Þ. Þor-
steinsson hittir vafalaust vel í mark,
er liann segir í fyrsta bindi Sögu
íslendinga i Vesturheimi: „í von og
gleði fyrirlieitanna um liin mikh1
vistaskipti gleymdu þeir því,
fyrir þeim kynni að liggja þrautU
og skortur, þungar áhyggjur og oft
þrælslegt strit, fyrirlitning vegna
fákænsku, lijárænu og málleysis i
hinu ókunna umhverfi, og að flest-
ir yrðu í mörg ár að vinna baki
brotnu og læra næstum allt á nýj'
an leik, unz þeir gætu sett sig sæffli'
lega niður og talist menn ffle®
mönnum."
Við marga þeirra eiga áreiðan-
lega þessi orð úr kvæði Stephaffl
G. Stephanssonar „Patrekur
frændi“:
Og honum varð seinvirkt að
sópa upp au®'
og svitaverk árlangt hið
daglega brauð-
Kvæði séra Jónasar A. Sign1^
sonar „Vestur-íslendingar“ hefst
þessari rauntrúu lýsingu á hinuffl
fyrstu íslenzku vesturförum:
Við komum með trefil og klæddir í11'
og kunnum ei enskuna að tala.
Við áttum vist langfæstir góz eða gu
né gersemar Vesturheims dala. "
Með sauðskinn á fótum og sænguL^
með sjal og með skotthúfu og P°^a’ejti
við fluttum þá útgerð í óbyggða sv
og „Enskinn" við báðum að þ°