Eimreiðin - 01.09.1966, Blaðsíða 47

eitruð jörð
227
að ræða, er einasta ráðið að vera svolítið íhaldssamur, nema nauð-
syn krefji, og þá að ráði þess, sem mesta möguleikana hefur vegna
menntunar sinnar og reynslu til að vita hvað hann er að gera —
þ- e. læknisins. Þetta sýnist fólk ekki gera sér nægilega grein fyrir.
Ef vitað er að nýtt lyf hefur áhrif á sjúkdóm, sem verið er að berj-
ast við, er sjálfsagt að taka vissa áhættu á því sviði. En ef ekki er
nauðsynlegt að nota lyfið? Ef það er nú bara gert, af því að sjúkl-
ingurinn vill endilega fá j:>að, telur að sér verði gott af því, hefur
lesið um þetta undralyf í blöðum og heyrt að það eigi að vera gott
við þessu og hinu. Er áhættan þá jafn afsakanleg? Er þá jafn sjálf-
sagt að eiga á hættu hugsanlegar aukaverkanir af nýjum lyfjum?
Um sum gömlu lyfin er það að segja, eins og t. d. aspirín, að menn
geta verið óhræddir. Þau hafa verið notuð svo lengi, að hættan á
óvæntum aukaverkunum er hverfandi. En nýrri lyfjum fylgir viss
áhætta. Læknirinn gerir sér hana ljósa og vegur og metur, hvort
nauðsynlegt sé að taka hana. En séu menn sér ekki meðvitandi um
hana, getur illa farið.
Þetta er þó nánast einkamál, bundið við eina manneskju, þá sem
fyrir lyfjagjöfinni verður. Hitt er miklu óhugnanlegra og varðar
°kkur öll, þegar sterkum lyfjum er dreift í umhverfi okkar. Undan-
farin ár hefur notkun eitraðra efna farið mjög vaxandi í landbúnaði,
við akuryrkju og í iðnaði. Sá, sem það gerir, tekur þau ekki inn
sjálfur, heldur stráir þeim í kringum sig, að vísu í góðum tilgangi,
er» oft af mikilli einsýni og fáfræði. Það er hann og félagar hans,
Seni í einfeldni sinni geta beinlínis orðið til þess að gera jörðina
okkur óbyggilega.
Talsvert hefur verið um þessi mál skrifað undanfarin ár, sem
sýnir, að alvarlega hugsandi fólk er farið að gera sér ljósa þessa
hættu. Gallinn er bara sá, að fáir fáfróðir geta valdið óbætanlegu
tjóni — í góðri trú.
Rachel Carson heitir bandarísk kona, sem hefur lagt stund á
náttúrufræði og skrifað rnikið um þau mál. Fyrir nokkrum árum
skrifaði hún bók, er á frummálinu nefnist „Silent spring“. Hún var
fljótlega þýdd og lesin um allan heim, og vakti fólk til umhugsunar
um þessi efni. Bókin kom út hér í Reykjavík í fyrrahaust hjá Al-
Oionna bókafélaginu undir nafninu „Raddir vorsins þagna“. Rachel
Uarson segir: „Öll lifum við í stöðugum ótta við að eitthvað kynni
að spilla svo umhverfi mannsins, að hann verði að lokum úrelt
Efsmynd, eins og risaeðlurnar. Og ekki er það beinlínis uppörvandi