Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Page 77

Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Page 77
KRISTÍN UNNSTEINSDÓTTIR mörgu stigum gullgerðarferlisins. í gullgerðarlistinni er eldurinn primus motor og slokkni hann er allt glatað. Jung leit á gullgerðarlistina sem ferli innri sálfræðilegrar þróunar í gullgerðarmanninum sjálfum og efnabreytingarnar og efnahvörfin sem breytingar á persónuleika hans (Storr 1973:92). Oftast stendur eldurinn fyrir tilfinningar og ástríður sem geta annaðhvort brunnið til ösku eða varpað ljósi. í öllum töfrum slegnum og trúarlegum helgiathöfnum er eldurinn gæddur heilögum eiginleikum sem búa yfir krafti til breytinga (von Franz 1989:100, 179). Án tilfinningahita verður hvorki þróun né nær manneskjan hærra vitundarstigi. Þetta er engin ný kenning eða staðhæfing heldur hefur þessi vitneskja fylgt manninum lengi. Þess sér víða stað, þannig segir til dæmis í Opinberunarbók Jóhannesar 3,16 (Nýja testamentið og Sálmarnir 1994:437): En afþví að þú ert hálfvolgur og hvorki heitur né kaldur, mun ég skyrpa þér út af munni mínum. I eldinum sameinast ljós og hiti og þessir þættir geta táknrænt staðið fyrir visku og kærleika. I einu af indversku launhelgiritunum, Brihadaranyaka-Upanishad, segir að maðurinn þurfi bæði á ytra og innra ljósi að halda (Launvizka Vedabóka. Uphanis- hadur 1977:102); „En þegar sólin er sezt, máninn er genginn undir, eldurinn slokknaður og ekkert hljóð heyrist, hvað er þá Ijós mannsins?" „Þá er sjálfið Ijós hans,... ogíIjósi sjálfsins vinnur maður oghvílist,fer og kemur." „Hvað er sjálfið?" „Það er lífsvitundin umvafin skynjunum; hún er Ijós í hjarta." Áður en Helga nær endanlega valdi á eldinum þarf hún að ganga í gegnum þrjár prófraunir sem eru undirstrikaðar með hamskiptum. Raunar má segja að áður en að hamskiptunum kemur þreytir Helga sína fyrstu prófraun sem felst í því að hleypa í sig kjarki og leggja af stað til risanna í leit að eldi. Gullintanna töltir í hælinn sem kannski gerir útslagið. Helga þreytir því alls fjórar prófraunir og kemur það vel heim og saman við þá skoðun von Franz að þrátt fyrir allt tal um þrítöluna í ævintýrum sé fjórtalan nær lagi. Fyrst séu tekin þrjú skref og síðan eitt í viðbót sem feli í sér lausnina (von Franz 1989:86-87). J. C. Cooper bendir á að þrítalan standi fyrir virka sköpun, sem birtist til dæmis í fæðingu, lífi og dauða eða fortíð, nútíð og framtíð, en fjórtalan tákni aftur á móti stöðugleika sem komi fram í árstíðunum fjórum, fjórum heimshornum eða fjórum örmum krossins (Cooper 1993:223-224). Umbreyting Helgu - gimbur, trafakefli og stjarna Eins og fram hefur komið liggur leið mannsins til þroska gegnum einsömunarferlið að mati Jungs. Leið Helgu karlsdóttur til einsömunar liggur eins og allra annarra gegnum umbreytingu. í ævintýrinu birtist umbreyting hennar táknrænt sem gimbur, trafakefli og stjama. Þegar þær Helga og Gullintanna eru komnar heim með glóðina úr helli risanna og það er farið að rjúka og loga glatt í kotinu geltir Gullintanna úti á hlaðinu og gefur þá skýringu að gýgur sé kominn' að garði. Þá segir Helga: 1 Samkvæmt íslenskri orðabók (Árni Böðvarsson 1976:210) merkir orðið gýgur tröllkona og er kvenkynsorð, en í þessu ævintýri er bersýnilega átt við risa eða tröllkarl. í ævintýrinu notar skrásetjari orðið í karlkyni. 75
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.