Tímarit lögfræðinga - 01.12.1983, Side 18

þegar þess væri gætt, að á þeim tíma, er máli skipti, hefði margsinnis
verið breytt þeim skipulagsáætlunum, sem verið hefðu grundvöllur
eignarnámsleyfanna.
Þá taldi dómurinn, að byggingarbannið hefði íþyngt kærendum enn
frekar. Annar eigandinn hefði um 25 ára skeið verið hindraður í full-
um notum eignarréttar síns, en hinn eigandinn í 12 ár.
Niðurstaða mannréttindadómstólsins varð sú, að umrædd eignar-
námsleyfi og byggingarbönn hefðu raskað því sanngjarna jafnvægi,
er ríkja ætti milli almannaþarfa og verndar eignarréttar. Kærendum
hefði verið íþyngt sérstaklega og fram úr hófi. Það hefði því aðeins
verið réttlætanlegt, að þeir hefðu átt kost á styttingu ofangreinds gild-
istíma eða bótum, en hvorugum þeim kosti hefði verið til að dreifa. Af
þessum sökum hefði 1. gr. 1. samningsviðauka verið brotin á báðum
kærendum.
4. Nokkrar athugasemdir í tilefni ofangreinds dóms.
Rétt er að vekja athygli á því, að niðurstaða framangreinds dóms
byggðist á mjög naumum meirihluta, 10 atkvæðum gegn 9. Minni-
hlutinn taldi umrædda eignarskerðingu fá staðist samkvæmt 2. máls-
gr. 1. gr., en ekki er ljóst, að hve miklu leyti ágreiningur var meðal
dómara um ýmis grundvallarsjónarmið við skýringu 1. gr., sbr. eink-
um 2. gr. í áliti minnihlutans. Hér er þeirri skoðun fylgt, að með
dómi þessum hafi verið stigið þýðingarmikið skref við mótun grund-
vallarsjónarmiða við skýringu 1. gr.
Framangreindur dómur ber vitni um dirfsku í lögskýringum og þá
stefnu, að eigi beri að líta á Mannréttindasáttmála Evrópu sem stein-
runnið plagg, heldur sé hann sveigjanlegur í þeim skilningi, að hann
beri að skýra í ljósi aðstæðna og framvindu mála á sviði þjóðfélagsins
á hverjum tíma. Þetta sjónarmið er að vísu ekki nýtt af nálinni. Það
hefur verið ráðandi bæði hjá mannréttindanefndinni og mannréttinda-
dómstólnum.
Með umræddum dómi var blásið lífi í ákvæði, sem af mörgum var
talið illa samið og lítils virði. Viðhorf mannréttindanefndarinnar hafa
og gengið nokkuð í sömu átt á síðustu árum, þar sem nefndin hefur
tekið ýmis mál út af 1. gr. til rækilegri athugunar en áður tíðkaðist.
Til samanburðar við fyrrgreindan úrskurð nefndarinnar frá 29. maí
1967 út af þjóðnýtingu breska stáliðnaðarins má þannig geta þess, að
kærur vegna þjóðnýtingar breskra fyrirtækja á sviði flugvéla- og
skipasmíði voru teknar til frekari meðferðar („declared admissible“)
220