Tímarit lögfræðinga - 01.12.1983, Síða 21

skatta, annarra gjalda og sekta. Til sviptingar eigna verða fyrst og
fremst taldar ráðstafanir, er fela í sér afnám eignarréttinda, en áhrif
ráðstafana í raun kunna stundum að verða lögð að jöfnu við afnám
réttinda og þær taldar til eignarsviptinga, sbr. eftirfarandi ummæli í
fyrrgreindum dómi mannréttindadómstólsins frá 23. september 1982
(Sporrong og Lönnroth, sbr. 2. málsgr. í 63. gr. dómsins):
„ ... However, although the right in question lost some of its sub-
stance, it did not disappear. The effects of the measures involed are
not such that they can be assimilated to a deprivation of posses-
sions ... “
I máli á hendur Bretlandi (Arondelle) kom til athugunar, hvort
hávaði frá flugumferð hefði haft í för með sér svo mikla lækkun á
verðmæti húseignar í grennd við flugvöll, að brotið væri gegn 1. gr., en
bresk lög gerðu ekki ráð fyrir bótum. Máli þessu lauk með sátt og
greiddi breska stjórnin bætur, en án viðurkenningar á bótaskyldu.
1 úrskurðum mannréttindanefndarinnar hefur virst gæta nokkurrar
tilhneigingar til að telja, að þær skerðingar, sem ekki feli í sér eignar-
sviptingu í skilningi 1. málsgr. hljóti að falla undir ákvæði 2. mgr..
Þannig hefur svipting forræðis eigna við gjaldþrot verið talin réttmæt
samkvæmt 2. málsgr. 1. gr. („ . . . constitues a lawful control of the
use of property in accordance with the general interest within the
meaning of Article 1, paragraph 2, of the First Protocol" (Úrsk. frá
10. mars 1981. Dec. & Rep. 24.198).
Telja verður hins vegar, að 2. málsgr. 1. gr. geymi ekki tæmandi
talningu eignarskerðinga, sem eigi eru eignarsviptingar, eins og kem-
ur berlega fram í umræddum dómi mannréttindadómstólsins frá 23.
september 1982 (Sporrong og Lönnroth). Má þar nefna til brottfall
eignarréttinda í samræmi við ýmsar reglur á sviði einkaréttar. 1 sam-
ræmi við hefðbundin viðhorf teljast slíkar reglur ekki fela í sér eignar-
nám.
B. Skilyrði eignarsviptinga samkvæmt 1. málsgr. 1. gr.
Samkvæmt síðara málsl. 1. mgr. 1. gr. þarf þremur skilyrðum að
vera fullnægt til að svipta megi menn eignum sínum. 1 fyrsta lagi
verður svipting að vera í opinbera þágu („ ... in the public interest“).
1 öðru lagi verður hún að vera lögum samkvæm og í þriðja lagi skal
skilyrðum grundvallarreglna þjóðaréttar vera fullnægt.
Ekki er nægilegt að eignarsvipting sé í samræmi við lög viðkomandi
ríkis. Undanskilið er, að í heimalandinu sé völ úrræða til að tryggja,
að lögmæltum skilyrðum hafi verið fullnægt. Auk þess verða laga-
223