Tímarit lögfræðinga - 01.12.1997, Síða 31

en tekjutap eru mun minni hér á landi en algengt virðist hjá öðrum þjóðum.
Þegar örorkustig er svo hátt að hinn slasaði geti átt rétt til lífeyrisgreiðslna
fylgir örorkunni oft aukinn kostnaður vegna verka sem heilbrigðir einstaklingar
sinna sjálfir. Sem algeng dæmi má nefna að viðhald húss, umsjón garðs, þrif á
bíl o.s.frv. sem heilbrigðir einstaklingar sinna sjálfir í ríkum mæli geta orðið
þungir útgjaldaliðir hjá slösuðum manni með 50% varanlega örorku eða hærri.
Það er því með öllu óljóst að lífeyrisgreiðslur í slíkum tilvikum leiði til „ofbóta“
þegar grannt er skoðað.
b) Um hækkun iðgjalda
Að okkar mati er það ekki gild röksemd gegn breytingu á skaðbótareglu að
slíkt geti eða muni leiða til hækkunar tryggingaiðgjalda. Skaðabótareglur vegna
líkamstjóns hljóta að miðast við að tjón sé bætt að fullu, ef bótaskilyrði eru fyrir
hendi. Iðgjöld vátrygginga eru afleidd stærð, þ.e. þau ákvarðast af raunveru-
legum tjónakostnaði. Það er óviðunandi niðurstaða að bæta tjón slasaðs fólks
einungis að hluta í því skyni að lækka tryggingaiðgjöld. Um þessi sannindi ætti
ekki að vera ágreiningur.
Um það þarf ekki að deila að tillögur okkar leiða til aukins bótaréttar slasaðs
fólks miðað við reglur skaðabótalaga nr. 50/1993. Þetta leiðir af hækkun
margfeldisstuðuls skaðabótalaganna, en rannsóknir okkar sýna ótvírætt að hann
sé of lágur eins og ítarlega er rökstutt hér að framan. Önnur atriði í tillögum
okkar hafa einnig áhrif til hækkunar bóta.
Að okkar mati er er hins vegar alls ekki ljóst að tillögur okkar leiði til
víðtækari bótaréttar slasaðs fólks en hér gilti fram að gildistöku skaðabóta-
laganna þann 1. júlí 1993. Enginn vafi er á því að auk of lágs margföldunar-
stuðuls laganna þá hafa breyttar reglur um mat á örorku leitt til þess að metnum
örorkustigum vegna umferðarslysa hefur fækkað að mun. Að okkar mati hafa
engar upplýsingar verið lagðar fram sem sýna að iðgjöld bifreiðatrygginga
vegna líkamstjóna þurfi að hækka frá því sem var fyrir gildistöku skaðabóta-
laganna þótt tillögur okkar yrðu að lögum. Ýmis ytri merki styðja þetta mat
okkar, eins og upplýsingar frá örorkunefnd um málafjölda og metin örorkustig,
staða bótasjóða vátryggingafélaganna og lækkandi iðgjöld bifreiðatrygginga.
c) Ofhá lágmarkslaun.
Það er vandasamt að ákveða með hverjum hætti skuli reikna framtíðar-
fjártjón þess sem slasast og hefur enga tekjureynslu til að miða við. Það er rétt
sem fram hefur komið hjá gagnrýnendum að tillaga okkar um 1.400.000 kr. sem
lágmarksárslaun til viðmiðunar er hærri en nemur tekjum fjölmargra. I álitsgerð
okkar er ítarlega rökstutt af hverju við töldum nauðsynlegt að hafa lágmarks-
tekjuviðmiðun í lögunum og hvað réði vali okkar á viðmiðun. Til viðbótar því
sem þar kemur fram kann að vera rétt að undirstrika að tillagan felur ekki í sér
jafn mikla grundvallarbreytingu og talið hefur verið. Fram að gildistöku
skaðabótalaganna á árinu 1993 var það viðtekin venja að reikna fjártjón (tekju-
255