Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Page 8

varðandi dóma þessara dómstóla sem síðar hafa gengið. Hér má minna á grein
Skúla Magnússonar lektors í 2. tbl. Úlfljóts 2002 og umfjöllun sem framansagt
varðar í leiðara í 1. hefti þessa tímarits 2001.
Nú halda því ýmsir fram á hinum pólitíska vettvangi að EES-samningurinn
sé að nokkru úr sér genginn þar sem hann svari ekki að fullu þörfum dagsins. I
þessu samhengi veldur fyrirhuguð stækkun Evrópusambandsins ýmsum stjóm-
málamönnum áhyggjum. Samhliða þessu heyrast þær raddir að rétt sé að sækja
um aðild að Evrópusambandinu jafnvel einungis í því skyni að kanna hverjir
kostir kynnu að bjóðast íslendingum þegar út í aðildarviðræður væri komið. Að
sjálfsögðu verður engin afstaða tekin til þessara álitaefna hér.
Hins vegar skal hér nefnt eitt dæmi sem sýnir nokkuð vel þann mun sem er
á stöðu löggjafarvaldsins í EB-ríkjunum annars vegar og hins vegar í EFTA-
ríkjunum þremur sem aðild eiga að EES-samningnum. Tilefnið er að á fundi
Dómarafélags íslands 26. febrúar sl. um áhrif Evrópuréttar á réttarfar vakti
frummælandinn, Stefán Már Stefánsson prófessor, athygli á ýmsum dómum
EB-dómstólanna, þar á meðal dómi (forúrskurði) í bresku máli, og má segja að
sá dómur sýni að nokkuð hafi verið þrengt að löggjafarvaldinu í aðildarríkjum
Evrópusambandsins, sem ekki þarf að koma á óvart. (Mál C-213/89, dómur 19.
júní 1990, (http://curia.eu.int). Stefán Már fjallar um þennan dóm í bók sinni
Evrópusambandið og Evrópska efnahagssvæðið. Rvík. 2000).
Þegar við gerðumst aðilar að EES-samningnum var mikil áhersla á það lögð
að ekki væri verið að afsala valdi löggjafans. Að vísu má deila um það hvort
ekki sé það framsal á löggjafarvaldi þegar gengist er undir að lögtaka ákveðnar
reglur og fyrirmæli eða láta ógert að setja lög sem þeim eru andstæð. Meira að
segja er það svo að samkvæmt bókun 35 við EES-samninginn skuldbundu
EFTA-ríkin sig til þess að setja lög um það að stönguðust landslög á við lög-
festar EES-reglur skyldu landslög víkja. Lög af þessu tagi hafa raunar ekki
verið sett. Við sögðum okkur hins vegar ekki með beinum hætti undir yfirþjóð-
legt vald Evrópusambandsins eins og aðildarríkin verða að gera.
Bretar komust í kast við þetta yfirþjóðlega vald þegar þeir breyttu skipa-
skráningarreglum sínum (The Merchant Shipping Act frá 1894) á árinu 1988 í
því skyni að koma í veg fyrir að 95 fiskiskip sem voru í eigu Spánverja eða
spænskra fyrirtækja gætu veitt í breskri landhelgi. Þessi skip höfðu Spánverjar
ýmist keypt af Bretum eða komið með frá Spáni og öll höfðu þau verið skráð í
Bretlandi á meðan gömlu skipaskráningarreglurnar voru í gildi. Hér var um
svokallað „kvótahopp“ að ræða sem Bretar vildu stöðva. Samkvæmt nýju skipa-
skráningarreglunum bar að skrá öll fiskiskip á nýjan leik en nýju reglurnar
leiddu til þess að fiskiskipin 95 urðu ekki skráð samkvæmt þeim og máttu þar
af leiðandi ekki veiða í breskri landhelgi. Því vildu eigendumir ekki una og báru
fyrir sig ákveðin ákvæði Rómarsáttmálans sem þeir töldu hafa verið brotin með
þessu. Kröfðust þeir þess að breskir dómstólar legðu lögbann við gildistöku
laganna. Gera má ráð fyrir að eitthvað hafi þessi krafa staðið í Bretum, en þó
var það svo að á neðsta dómstigi náði lögbann fram að ganga. Afrýjunar-
2