Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Síða 50

gildum hætti að þjóðarétti teldist hann þar með (eo ipso) hluti landsréttar.74 í
Noregi Itefur verið litið svo á að þingræði hafi haft í för með sér nauðsyn þess
að milliríkjasamningar væru bornir upp til samþykktar á þjóðþingum - jafnvel
með tilheyrandi lagasetningu. "
Island varð í raun ekki aðili að réttarskapandi samningum fyrr en eftir stríð
og þá, en ekki fyrr, fór verulega að reyna á athafnaskyldu Islands vegna þjóð-
réttarlegra skuldbindinga. Arið 1959 kvað Hæstiréttur Islands upp dóm sem
Armann Snævarr taldi í riti sínu Almenn lögfrœði að hefði staðfest tvíeðlis-
kenninguna í íslenskum rétti.76 I því felist að hvorki almennar þjóðréttarreglur
né alþjóðlegir samningar hafi lagagildi á Islandi nema til komi sérstök laga-
setning, en skýra skuli landsrétt í samræmi við þjóðarétt.
Þannig hefur í íslenskri réttarframkvæmd verið byggt á því að fyrmefnd
athafnaskylda Islands sé uppfyllt með lögskýringu til samræmis við þjóðarétt.
Um leið er það forðast að telja þjóðréttarsamninga lög að landsrétti og þar með
er löggjafarvaldið áfram aðeins forseta Islands og Alþingis. Hér komum við að
tengslum tvíeðliskenningar og fullveldis. Ber að líta svo á að samkvæmt stjómar-
skránni sé „eineðli“ óheimilt vegna fullveldis Islands?
Fullveldið veitir ríkinu rétt til að gerast aðili að alþjóðlegum samningum en
ekki til að vanefna þá. Samkvæmt orðalagi stjómarskrár Islands fer forsetinn
með löggjafarvald, 2. gr., og gerir einnig samninga við önnur ríki, 21. gr., en
áður eru tíunduð rök fyrir einingu hins æðsta valds í íslenskri stjómskipan.
Fullveldi sem slíkt er ekki lagastoð tvíeðliskenningarinnar. Hins vegar felst það
í fullveldisrétti ríkis að ákveða hvemig tengslum landsréttar og þjóðaréttar skuli
háttað.
5. LEKIR FLÓÐGARÐAR
5.1 Forsendur EES-samningsins
Frumkvæði að stofnun Evrópska efnahagssvæðisins átti Evrópubandalagið.
I ræðu sem framkvæmdastjóri þess, Jacques Delors, hélt á Evrópuþinginu 17.
janúar 1989 fjallaði hann um hvemig leiða skyldi sameiningu Evrópuríkjanna
tólf til farsælla lykta án þess að „hrinda frá þeim þjóðum sem eiga sama rétt á
að kalla sig Evrópuþjóðir“. Fyrstar nefndi liann „vinaþjóðir“ í EFTA og setti
fram áskorun um að látið yrði á það reyna hvort hægt væri að finna nýjan og
fastmótaðri samvinnugrundvöll þar sem til kæmu sameiginlegar ákvörðunar-
og stjórnunarstofnanir.
74 Max S0rensen: TfR 1949, bls. 107. Sbr. á hinn bóginn Ole Espersen: Indgáelse og opfyldelse
af traktater, Kbh. 1970, sem telur kenninguna byggða á veikum grunni þótt hún sé viðtekin.
75 NOU 1972:16: Gjennomf0ring av lovkonvensjoner i norsk ret, bls. 15-16.
76 Armann Snævarr: Almenn lögfræði. Rvík. 1988, bls. 263. Sbr. Sigurður Líndal: Þjóðréttar-
reglur, bls. 5-6.
44