Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Side 63

ákvörðunarrétti þjóða118 sem naut vaxandi viðurkenningar í þjóðarétti á þeim
tíma. Sá árangur sem náðist með Sambandslagasáttmálanum var merkilegur á
heimsvísu og til marks lögkænsku forystumanna Islendinga. Smæð landsins
var, er og verður sérkenni þess og á þriðja áratugnum virtist sem smæðin kynni
að koma í veg fyrir aðild að Þjóðabandalaginu, forvera Sameinuðu þjóðanna.
Tilkall íslands til fullveldis var þessvegna djarft og ekki sjálfsagt að það yrði
fullgildur aðili að þjóðarétti, að Sameinuðu þjóðunum og öðrum alþjóðlegum
stofnunum, en það gerðist samt. Tilkall smáríkis til fullveldis hefur að nokkru
leyti annað inntak en tilkall stærstu og þróuðustu ríkja heimsins. Fullveldi og
tilveruréttur eru nátengd orð í vitund og hugum margra og það ljær pólitíska
slagorðinu fullveldi mátt sinn og áhrif.
Hægt er að ræða siðferðilegt inntak fullveldis Islands frá fleiri sjónarhomum
en einu. í siðfræði er frelsi mannsins og sjálfræði oft talin nauðsynleg forsenda
þess að meta hvort breytni gagnvart öðru fólki eða sjálfum manni er siðleg.
Sjálfræðismælikvarðanum væri athyglisvert og mögulegt að bregða á Island
sem ríki. Hugtakið markaður og umbreyting ríkisvalds í markaðsþjóðfélagi
hefur heldur ekkert verið rætt hér né efnhagslegt sjálfstæði íslands og forsendur
þess.
Hvorttveggja verður að meta á grundvelli stjómarskrárbundins fullveldis
íslands og laga stjómlögin og ríkisvaldið að nýjum tíma á lýðræðislegan hátt.
118 Sjá Guðmundur Alfreðsson: „Sjálfstæðiskröfur Færeyinga að þjóðarétti". Afmælisrit til
heiðurs Sigurði Líndal. Rvk. 2001, bls. 155-164.
119 Siðfræði Kants leggur skilyrðislaust skylduboð á herðar frjálsum mönnum. Frelsi viljans er
klassískt viðfangsefni í heimspeki frá upphafi vega til okkar daga. Þessi vandamál eru inngreypt í
lögfræðina, t.d. í flókin álitaefni við mat á refsiábyrgð og skaðabótaábyrgð.
57