Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Page 80

lögfræði og læknisfræði, er hann lauk hins vegar ekki með tilskildum prófum.
I háskólanum var grunnur lagður að fjölfræðiþekkingu Bellos sem hann bjó að
alla ævi og jók stöðugt eftir því sem á ævina leið. Hann kynntist þýska land-
könnuðinum og vísindamanninum Alexander von Humboldt sem kannaði m.a.
náttúrufar og mannlíf í Suður-Ameríku, eins og kunnugt er, og leiddu þau kynni
til þess að Bello sökkti sér niður í landafræði og skyld vísindi um alllangt skeið.
Hann var vinur og reyndar einnig um skeið kennari hins heimskunna Simonar
Bolivars, sem almennt hefur verið kallaður frelsishetja Suður-Ameríku, og
saman fóru þeir til Lundúna árið 1810 í eins konar stjómarerindum. Bello
dvaldist þar í landi í hart nær tuttugu ár og drakk í sig allan þann lærdóm og
menningu sem þar var á boðstólnum. Fór svo að hann tengdist sendinefndum
Chile og Kólumbíu í Lundúnum en vann að öðru leyti fyrir sér með kennslu,
blaðamennsku og margvíslegum ritstörfum. Hann sendi m.a. frá sér ljóð á
þessum árum sem hafa síðan verið í hávegum höfð sem einstætt framlag til
suður-amerískra bókmennta. Hann hvarf ekki aftur til síns gamla heimalands
heldur þáði hann, 1829, stöðu í utanríkisráðuneyti Chile í Santiago og varð eftir
það leiðandi maður í menningarlífi Chile allt til dauðadags 1865. Hann ritaði á
þeim árum margar merkar ritgerðir og bækur um ýmis hugðarefni sín, svo sem
stjórnspeki og lögvísindi, og var einnig afburða lagakennari þótt aldrei hefði
hann lokið formlegu lagaprófi og sérhæfði sig m.a. í þjóðarétti (sem þá var enn
ekki orðin sérlega þróuð grein) og í Rómarrétti. Hans verður m.a. lengi minnst
fyrir það að hann stofnaði ríkisháskólann í Santiago 1843 og var síðan rektor
þeirrar stofnunar, ásamt öðrum störfum, allt til dánardægurs.
Tiltölulega skömmu eftir að Bello settist að í Chile var honum trúað fyrir því
verkefni að semja drög að heildstæðri og vandaðri borgaralögbók fyrir ríkið.
Sinnti hann því verkefni síðan, jafnhliða öðrum bókmennta- og menningar-
störfum, um margra ára bil. Var það ekki fyrr en eftir miðja öldina að hann lagði
fram lögbókarfrumvarp sitt sem brátt hlaut mikið lof þeirra er um það fjölluðu.
Eftir að það hafði sætt skoðun þar til skipaðrar nefndar á vegum ríkisstjórnar
landsins varð frumvarpið að lögum árið 1855 og öðlaðist formlega gildi í jan-
úarmánuði 1857.
Ekki fer á milli mála að Bello notaði hina frönsku borgaralögbók, Code
civil, sem fyrirmynd í ríkum mæli, en jafnframt reyndi hann að nýta ýmsa þætti
úr hinum eldri spænsku réttarheimildum sem gilt höfðu á einkaréttarsviði í
landinu fram til þessa, enda lagði hann áherslu á að hinn hefðbundni spænski
réttur byggði í ríkum mæli á ýmsum grunnreglum og kennisetningum Rómar-
réttar er hann taldi um margt vera hina hollustu uppsprettu allra laga. Um það
leyti sem lögbók Bellos leit dagsins ljós hafði Spánverjum enn ekki tekist að
lögleiða borgaralögbók sína en Bello gat á hinn bóginn haft hliðsjón af sumu
því er birst hafði í fyrstu drögum að þeirri lögbók er prentuð voru 1851. Þá
hafði hann og not af ýmsum öðrum lögbókum Evrópulanda sem hann kynnti sér
af mikilli gaumgæfni, svo sem lögbók Austurríkismanna sem var afsprengi
74