Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Page 81

náttúruréttarins, ef svo má að orði komast, og eldri en franska lögbókin sem
einnig var með sínum hætti samin í anda náttúruréttar. Þótt andblær náttúru-
réttar léki þannig um sumar þær réttarheimildir, sem Bello notfærði sér við
innblástur til löggjafarsmíðar og að einhverju marki til beinnar fyrirmyndar, var
hann þó í raun réttri fylgismaður hinnar rómantísku sögustefnu í lögvísindum,
þ.e. hinnar rómarréttarlegu greinar hennar sent einna helst var kennd við þýska
lögspekinginn von Savigny, og var þaullesinn í ritum hans sem og fleiri þýskra
lögvísindamanna. Ur þeirri átt kom honum m.a. sú bjargfasta skoðun að ekki
mætti með hinni nýju löggjöf rjúfa með öllu tengslin við hinn eldra rétt í
landinu sem byggði m.a. á fomum stofni Rómarréttar.
Borgaralögbókin, sem frá upphafi hefur talið 2.525 greinar, byggðist eins og
fyrr segir á ýmsum fyrirmyndum frá öðrum löndum auk eldri réttarreglna af
spænskum stofni, sem endurspegluðust þar að einhverju marki, en hún er einnig
sjálfstætt, framlegt og athyglisvert höfundarverk að mörgu leyti sem ber stjóm-
visku, mannviti og mannþekkingu Bellos gott vitni. Margir meta efnisskipan
hennar betri og rökvísari en var og er í Code civil og hún er rituð á fögru og
skýru máli ekki síður en franska lögbókin. Til frumlegra nýmæla má m.a. telja
það að þar var í fyrsta sinn kveðið á um réttarstöðu „júridískra persóna“, svo-
kallaðra, og skýr ákvæði voru um þriðjamannslöggeminga, fullkomnari og
ferskari en þekktist úr öðrum Iögbókum (en í sumum lögbókum voru þeir
reyndar ekki viðurkenndir).
Þetta mikla lagaverk hlaut þegar góðar viðtökur innanlands en jafnframt
víða í öðrum ríkjum Suður-Ameríku og annars staðar um lönd. Til marks um
hið mikla álit sem lögbókin naut frá upphafi og um þau áhrif er hún hafði út í
frá, skal þess getið hér að hún var lögtekin, að mestu óbreytt, í ríkinu Ekvador
1860 og í Kólumbíu 1873 og sömuleiðis í nokkrum rfkjum Mið-Ameríku. Þá
hafði hún margvísleg áhrif á efni og efnisumgjörð lögbóka Venesúela frá 1862
og Úrúgvæ 1868. Enn í dag era Chilebúar stoltir af lögbók sinni. Þeir hafa að
vísu breytt henni nokkuð í einstökum atriðum með breyttum tíðaranda og
aðstæðum (þó í rauninni mun minna en ætla mætti), en engar áætlanir munu
vera uppi þar í landi um gagngera endurskoðun hennar í nálægri framtíð.
5.2.3 Lögbók Argentínu
Eigi allmörgum árum eftir að hin fyrmefnda lögbók Chilebúa gekk í gildi
lögtóku Argentínumenn nýja borgaralögbók í sínu landi. Var það árið 1869.
Lögbók þessi er um margt talin vera meistaraverk á lagasviði - með nokkuð
svipuðum hætti og lögbók Chilebúa þótt ekki sé hún eins kunn út um heim.
Frumvarp að henni var einnig samið af einum manni, lagaprófessomum
Dalmacio Vélez Sarsfield, sem sinnti rannsóknum og kennslu við góðan orðstír
við háskólann í borginni Córdoba í Argentínu. Sá háskóli hefur löngum notið
sérstakrar virðingar og viðurkenningar þar í landi og ekki mun leika á tveim
tungum að Sarsfield muni vera sá lagakennarinn þar sem kunnastur er af
75