Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1918, Page 26

26
löngunin er þar þegar orðin að ærið samsettu starfskeríi. Fjrrst
er það, að kisa hefir annaðhvort þefað uppi eða sjeð músina
og veit því af henni. Þá verður hún að sitja um hana og
bíða þess, að hún komi í Ijós, en það fyllir hana löluverðri
eflirvænlingu. Og ekki er víst nema að hjarta hæði kisu og
músar berjist af von og ótta, vigahug og hræðslu, á meðan
þær horfast í augu eða vita livor af annari. Og vonbrigðum
verður kisa áreiðanlega fyrir, ef hún klófestir ekki músina.
Þelta starfskerfi löngunarinnar verður þó enn flóknara og
fíngerðara hjá mönnunum, sem gela geit sjer svo margar og
misjafnar hugmyndir um horfurnar. Hjá þeim gætir að minsta
kosti sex til átta mismunandi horfkenda: vonar, ef vel
gengur og horfurnar eru góðar, kvíða, ef þær eru kvíð-
vænlegar; og sje maður í óvissu um lyktirnar, er maður eins
og milli vonar og ótta eða jafnvel áglóðum um,
hvernig fara muni. Og þessi óvissa getur að síðustu orðið
manni svo óþolandi, að maður kjósi heldur illar lyktir en
lengri hið. Sjeu horfurnar aflur á móti góðar og nokkurn
veginn örugt um happasæl úrslit, fyllist maður vongæðum
eða jafnvel fullkomnu öryggi. Bregðist manni aftur á móti
vonir manns skyndilega, verður maður fyrir meiri eða minni
vonbrigðum. Og sjeu horfurnar slæmar og gangi tregt
með uppfylling óskanna, fyllist maður meira eða minna
vonleysi. Mishepnist alt, verður maður loks úrkula
vonar, og vonleysið verður þá ýmist að örvænting eða
örvílnan. Þelta eru nú lilfinningar þær, sem bundnar eru
við löngun manna og þrá. Allar horfa þær fram á við til
þess, sem enn er óorðið, en er þó ef til vill í þann veginn
að gerast, og því nefnum vjer þær horfkendir. Skulum
vjer nú athuga þær og innbyrðis afstöðu þeirra nánara.
Vongóður verður maður, er maður hyggur að alt gangi
að óskum eða að aðstæðurnar hafi breytst manni í vil.
Vondaufur og k ví ði nn verður maður, ef horfurnar
eru slæmar eða verri en þær virtust vera í fyrstu.
Milli vonar og ótta er maður, þegar maður er von-
góður annað veifið, en vondaufur hitt, enda ber þá mest á
ó r ó a þeim, sem svo oft er lönguninni samfara.
Til öryggis eða ótrúar finnur maður að sama skapi
og manni virðast úrslitin vís eða óvís; til öryggis, þá er
maður er þess fullvís, að alt gangi að óskum; til ótrúar og
vonleysis, þá er maður þykist vita fyrir víst, að maður
fái ekki óskir sínar uppfyltar.