Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1918, Page 89

89
beint í ófriði hver við aðra eins og nú. Þannig draga nú
löggjöf og dómstólar úr hatrinu milli einstakra manna í
hverju siðuðu þjóðfjelagi; rjettarfarið heflr t. d. alveg tekið
fyrir blóðhefndirnar, sem áður tíðkuðust bæði hjer á landi
og annars staðar. Og vaxandi kynni þjóðanna hverrar af
annari draga úr þjóðarhatrinu, ef þá á liinn bóginn ekki
samkepni í verslun og iðnaði eða drotnunargirni einstakra
ríkja verða til að magna það, eins og ált hefir sjer stundum
stað að undanförnu. Eins dregur t. d. þekkingin á andlegu
verðmæti annarlegra trúarbragða bæði úr trúarofstækinu og
. trúarofsóknunum, en elur aftur umburðarlyndi í þess slað.
Alt fyrir þetta eru þó hatursefnin yfrið mörg og hatrið samt
við sig.
Líkt og ástin lekur hatrið allar hinar frumlegu tilfinning-
ar vorar nema viðkvæmnina og bliðuna í þjónustu sína.
lJað getur vakið bæði hræðslu og reiði, sorg og gleði, von
og ótta. En — hatrið er andfællingur ástarinnar, og þess-
vegna gleðst það yfir því, sem hryggir hana, en hryggist
yfir því, sem gleður hana. Hatrið óttast það, sem ástin von-
ai-, en væntir þess, sem hún óttast. Og þar sem áslin gerir
alt til þess að viðhalda ástfóslri sínu, reynir hatrið að vinna
hatursmanni sinum eða fjandmanni alt það mein, sem það
getur. Gleðiefni hatursins er og alveg gagnstætt gleðiefni
ástarinnar, því maður gleðst yfir ófarnaði þess, sem maður
hatar, en hryggist yfir velgengni lians. Hræðsluefni hatursins
annað en það, að koma ekki fram hefndum, er helst það,
að hatursmanni manns gangi alt að óskum; en tilhlökkun-
arefnið er aftur á móti það, að honurn mishepnist alt og
hann komist algerlega á kaldan klaka. Hatrið er því alger-
lega neikvætt, eins og von er, þar sem aðalviðleitni þess
miðar að því að rífa niður. Það er eins og segir í G o e t h e’s
Faust: »Ein Teil von jener Iírajt, die stets verneint —en
stuðlar þó sjaldnast að því góða, nema þá óviljandi og sjer
þvert um geð.
Eins og ástin andar blíðu og velvild til alls, sem maður
hefir fengið ást á, þannig andar hatrið kala og óvild til alls,
sem maður hefir lagt fæð á. í ást sinni og velvild gleðsl
maður með glöðum og hiyggist með hryggum; en í hatrinu
gleðst maður yfir hrygð annara og óláni, en hryggist yfir
láni þeirra og hamingju. Því er hatrið svo djöfullegt í öllu
æði sínu og göfugum mönnum alveg ósamboðið. Og því er
betra að gleyma mótgerðunum og fyrirgefa þær en að minn-
12 v