Hugur - 01.01.1997, Page 51

HUGUR
Leikreglur og lífsgildi
49
gildismat. Þar með er ég alls ekki að draga úr þýðingu mannkosta og
lífsgilda fyrir mannlífið og siðferðið. Öðru nær: Ég hef fært að því
rök að sum þeirra séu nauðsynlegar forsendur þess að hægt sé að móta
og virða sanngjamar leikreglur. Þau grunngildi ber að greina skýrt frá
öðrum lífsgildum sem móta líf fólks og hugsunarhátt. Mér virðist að
aðrir aðilar séu betur í stakk búnir til að efla þá þætti en heimspeki-
legir siðfræðingar. Til dæmis er það ein sameiginleg meginskylda
trúar og lista að vekja okkur til umhugsunar um þau verðmæti sem
auðga líf okkar. Bæði listin og trúin hafa leiðir til að ræða merkingar-
bært og innihaldsríkt líf fyrir einstaklinginn, en siðfræðinni nægir að
hann taki sanngjarnt tillit til annarra. Svo lengi sem hann gerir það
ætti siðfræðin að láta sér það í léttu rúmi liggja þótt hann lifi
tilgangssnauðu lífi. (Þetta er sambærilegt við það að lögfræðin lætur
sig litlu skipta hvemig menn lifa svo lengi sem þeir brjóta ekki lög.)
Framlag bæði listar og trúar bliknar þó í samanburði við þýðingu
uppeldis í þessu tilliti. Það er í uppeldinu sem bæði mannkostir og
lífsviðhorf mótast og í því efni kemur siðfræðin of seint á vettvang.
Þegar einstaklingurinn síðar meir - og það ætla ég að vona að hver
maður geri - veltir fyrir sér spumingum hinna fomu spekinga, „Hvers
konar lífi er bezt að lifa? Hvers konar manneskja er bezt að vera?“,
held ég að samræður við vini, ráðgjafa, Guð, sálusorgara og
bókmenntatexta muni reynast honum drýgra veganesti og vinnulag en
siðferðileg rökræða.