Hugur - 01.01.1997, Blaðsíða 59

Hugur - 01.01.1997, Blaðsíða 59
HUGUR Samræðusiðfræði Jiirgens Habermas 57 Formbundin siðfræðikenning getur engu að síður lagt til almenna við- miðun sem styðjast má við þegar skera þarf úr um hvort hægt er að leiða siðferðilegan ágreining skynsamlega til lykta eða hvort alhæfir hagsmunir eru í húfi án þess að hlutaðeigandi sé það ljóst. Þetta tak- markaða hlutverk siðfræðinnnar er sá útgangspunktur sem Habermas tekur í viðleitni sinni til þess að útskýra og réttlæta hið siðferðilega sjónarhom. (2) Habermas hefur lýst í grófum dráttum hvað er líkt og hvað ólíkt með samræðusiðfræði hans og siðfræði Kants.23 Hann er í gmndvallar- atriðum sammála Kant um að hið siðferðilega sjónarhom felist í óhlut- drægni en ráðist ekki af persónulegu mati eða eiginhagsmunum.24 Höfuðviðfangsefni siðfræði verður þar með að gera grein fyrir og rétt- læta hvað felst í því að tileinka sér hið siðferðilega sjónarhom eða óhlutdrægni í siðferðilegum efnum. Til viðbótar við þetta á kenning Habermas einkum femt sameiginlegt með siðfræði Kants. í fyrsta lagi er samræðusiðfræði af meiði „skyldusiðfræði“ (deonto- logical ethics). Muninn á skyldusiðfræði og tilgangssiðfræði (teleological ethics) má skilja á tvo vegu: í fyrsta lagi gerir Kant skýr- an greinarmun á réttlæti og því sem varðar hið góða líf. Siðalögmálið verður að vera þannig úr garði gert að ekki sé gengið út frá tiltekinni hugmynd um hið góða líf því annars væri sú siðferðilega fjölhyggja sem einkennir nútímaþjóðfélög höfð að engu. Kant og Habermas freista þess báðir að rökstyðja þennan greinarmun í formi hugmyndar um hagnýta skynsemi eða siðferðilegt sjálfræði. í annan stað er markalínan milli skyldusiðfræði og tilgangssiðfræði nátengd þeim greinarmun sem Kant gerir á skilyrðislausum og skilyrtum skyldu- boðum. Sú skoðun Kants að siðferðileg skylduboð séu skilyrðislaus felur í sér að hrein skynsemi sé siðræn, eða m.ö.o. að siðferðilegar skuldbindingar séu óháðar hagsmunum og löngunum sem ekki hvfla á skynsamlegum forsendum. Það er því meginkrafa skyldusiðfræði að 23 Sjá „Morality and Ethical Lifesérstaklega s. 196-198 og 203-204. Sjá einnig samanburð á kenningum Kants og Habermas hjá T. McCarthy, The Critical Theory ofJiirgen Habermas (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1978), s. 325-330. „Morality and Ethical Life,“ s. 198. 24
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.